मुंबई (पीटीआय) - Mumbai MonoRail : एका महिन्यात तीन वेळा तांत्रिक बिघाडामुळे बंद पडल्याने मुंबईची मोनोरेल चर्चेत आली होती. आता चेंबूर ते जेकब सर्कलदरम्यान सुरु असलेली मोनोरेल सेवा बंद होणार आहे. येत्या शनिवारपासून म्हणजे 20 सप्टेंबरपासून मोनोरेल अनिश्चित काळासाठी बंद होणार आहे. व्यापक प्रणाली अपग्रेडेशन आणि नवीन पायाभूत सुविधांच्या एकात्मिकतेसाठी मुंबईतील मोनोरेल सेवा अनिश्चित काळासाठी बंद ठेवण्यात येणार आहे, असे मुंबई महानगर प्रदेश विकास प्राधिकरणाने (एमएमआरडीए) मंगळवारी सांगितले.
या तात्पुरत्या स्थगिती किंवा ब्लॉक दरम्यान चेंबूर आणि संत गाडगे महाराज चौक (सात रस्ता) दरम्यान दोन्ही दिशांना मोनोरेल सेवा बंद राहतील, असे एका प्रसिद्धीपत्रकात म्हटले आहे. सोमवारी सकाळी आणि १९ ऑगस्ट रोजी वेगवेगळ्या ठिकाणी दोन मोनोरेल गाड्यांमध्ये शेकडो प्रवासी अडकून पडल्याने झालेल्या तांत्रिक बिघाडांची सविस्तर चौकशी करण्यासाठी एमएमआरडीएने एक समिती स्थापन केली आहे.
एमएमआरडीएने म्हटले आहे की, दररोज सकाळी 6.15 ते रात्री 11.30 पर्यंत कामकाज सुरू असल्याने, देखभाल आणि अपग्रेडच्या कामासाठी रात्री फक्त 3.5 तासांचा वेळ शिल्लक राहतो, जो मोठ्या प्रमाणात चाचणी आणि स्थापनेसाठी पुरेसा नाही, विशेषतः सुरक्षा प्रोटोकॉलनुसार दररोज वीज वाहिन्या डिस्चार्ज आणि रिचार्ज करणे आवश्यक असते.
सेवा बंद केल्याने नवीन रोलिंग स्टॉक सुरू करणे, प्रगत कम्युनिकेशन-बेस्ड ट्रेन कंट्रोल (CBTC) सिग्नलिंगची अंमलबजावणी करणे आणि मोनोरेल गाड्यांच्या सध्याच्या ताफ्याचे नूतनीकरण करणे सुलभ होईल, असे त्यात म्हटले आहे. या नियोजित ब्लॉकमुळे नवीन रोलिंग स्टॉकचे जलद एकत्रीकरण, प्रगत CBTC सिग्नलिंग अपग्रेड आणि विद्यमान ताफ्याचे नूतनीकरण शक्य होईल, ज्यामुळे मुंबईकरांसाठी सुरक्षित, सुरळीत आणि अधिक विश्वासार्ह सेवा पुरवली जाईल, असे प्रसिद्धीपत्रकात म्हटले आहे.
हैदराबादमध्ये स्वदेशी पद्धतीने विकसित केलेली सीबीटीसी प्रणाली पहिल्यांदाच मुंबई मोनोरेलवर बसवली जात आहे. रस्त्याच्या कडेला सिग्नल लावण्याचे काम पूर्ण झाले आहे आणि एकात्मिक चाचणी सुरू आहे. सध्या, मोनोरेलमध्ये सुमारे पाच रेक आहेत आणि त्याव्यतिरिक्त, एसएमएच रेलच्या भागीदारीत मेसर्स मेधा कडून 'मेक इन इंडिया' उपक्रमांतर्गत 10 नवीन रेक खरेदी केले जात आहेत. यापैकी आठ डिलिव्हरी झाल्या आहेत, तर नवव्याची तपासणी सुरू आहे आणि दहाव्याची अंतिम असेंब्ली सुरू आहे, असे प्राधिकरणाने म्हटले आहे.
सेवा बंद करण्याची कारणे अधोरेखित करताना, निवेदनात म्हटले आहे की सेवा निलंबित केल्याने अखंडित स्थापना, प्रणालींची एकात्मिक चाचणी आणि जुन्या रेकची संपूर्ण दुरुस्ती शक्य होईल. भविष्यातील मेट्रो ऑपरेशन्ससाठी मनुष्यबळाचे प्रशिक्षण आणि पुनर्नियुक्ती करण्यात देखील यामुळे मदत होईल, असे त्यात म्हटले आहे.
मुंबईकरांच्या सहकार्याने, आम्ही मोनोरेलला पुन्हा मजबूत स्वरूपात आणू, असे महाराष्ट्राचे उपमुख्यमंत्री आणि एमएमआरडीएचे अध्यक्ष एकनाथ शिंदे यांनी म्हटले आहे.
एमएमआरडीएचे आयुक्त डॉ. संजय मुखर्जी म्हणाले की, निलंबन हे प्रणालीला सुरक्षित, अधिक विश्वासार्ह आणि भविष्यासाठी सज्ज" करण्यासाठी काळजीपूर्वक विचारपूर्वक उचललेले पाऊल आहे.
सोमवारी, वडाळा येथील अँटॉप हिल बस डेपो आणि जीटीबीएन मोनोरेल स्टेशन दरम्यान तांत्रिक बिघाडामुळे एक मोनोरेल ट्रेन अचानक रुळांवर थांबली, त्यानंतर सर्व 17 प्रवाशांना वाचवण्यात आले.
19 ऑगस्ट रोजी, म्हैसूर कॉलनी स्थानकाजवळील एका मोनोरेलमध्ये 582 प्रवासी मुसळधार पावसात अनेक तास अडकून पडले होते आणि त्यानंतर मुंबई अग्निशमन दलाने त्यांना रेस्क्यू केले. आचार्य अत्रे नगर स्थानकावर आणखी एक मोनोरेल ट्रेन अडकली होती, जिथून 200 प्रवाशांना बाहेर काढण्यात आले.
पावसामुळे निर्माण झालेल्या अडचणींमध्ये मुंबई अग्निशमन दल आणि इतर एजन्सींसह बचाव पथकांना सर्व प्रवाशांना सुरक्षितपणे बाहेर काढण्यासाठी अनेक तास लागले.
या घटनांनंतर, एमएमआरडीएने प्रवाशांची सुरक्षा आणि कार्यक्षमतेत सुधारणा करण्याच्या उद्देशाने तात्काळ आणि दीर्घकालीन उपाययोजनांची मालिका जाहीर केली. यामध्ये ओव्हरलोड गाड्यांमधून प्रवाशांना उतरवणे समाविष्ट होते. तेव्हापासून, गेल्या महिन्यात काही वेळा, अधिकाऱ्यांनी गर्दीने भरलेल्या डब्यांमधून प्रवाशांना उतरवण्यासाठी विविध स्थानकांवर मोनोरेल गाड्या थांबवल्या.
मुंबई हे भारतातील एकमेव मोनोरेल प्रणालीचे घर आहे, जी बेट शहरातील संत गाडगे महाराज चौक (सात रस्ता) आणि महानगराच्या पूर्वेकडील चेंबूर दरम्यान 19.74 किलोमीटरच्या मार्गावर धावते. पहिला टप्पा, 8.26 किमीचा, फेब्रुवारी 2014 मध्ये कार्यान्वित करण्यात आला, तर उर्वरित 11.28 किमीचा मार्ग मार्च 2019 मध्ये जनतेसाठी खुला करण्यात आला.