जेएनएन, नवी दिल्ली. सर्वोच्च न्यायालयाने दिल्ली आणि राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्रात (एनसीआर) 18 ते 21 ऑक्टोबर दरम्यान हिरवे फटाके वापरण्यास मान्यता दिली आहे. ते दिवाळीच्या आदल्या दिवशी आणि दिवाळीच्या दिवशी सकाळी 6 ते 7 आणि रात्री 8 ते 10 या वेळेत वापरता येतील. पण हिरवे फटाके म्हणजे नेमके काय? आणि हे पारंपारिक फटाक्यांपेक्षा किती वेगळे आहेत?
CSIR-NEERI ने विकसित केलेले हे फटाके पर्यावरणासाठी कमी हानिकारक आहेत आणि आरोग्यासाठी चांगले आहेत. चला त्यांच्याबद्दल अधिक जाणून घेऊया.
हिरवे फटाके कमी कच्च्या मालापासून आणि लहान आकाराच्या कवचापासून बनवले जातात. ते विषारी जड धातूंच्या जागी कमी हानिकारक संयुगे वापरतात. धूळ दाबणारे पदार्थ आणि कमी रासायनिक घटकांमुळे, हे फटाके हवेत कण, सल्फर डायऑक्साइड आणि नायट्रोजन डायऑक्साइडचे कमी उत्सर्जन करतात.
हिरवे फटाके आणि पारंपारिक फटाक्यांमध्ये फरक काय आहे?
CSIR-NEERI च्या एका संशोधन पत्रानुसार, पारंपारिक फटाक्यांमध्ये जड धातू-आधारित संयुगे वापरतात, जे प्रदूषणाचे एक प्रमुख स्रोत आहेत आणि आरोग्य आणि पर्यावरणाला धोका निर्माण करतात. दुसरीकडे, हिरव्या फटाक्यांमध्ये जिओलाइट आणि आयर्न ऑक्साईड सारख्या बहु-कार्यात्मक पदार्थांचा वापर केला जातो, जे उत्सर्जन नियंत्रित करतात. ते कमी रसायने देखील वापरतात, ज्यामुळे पर्यावरणावरील भार कमी होतो.
तथापि, हिरवे फटाके पूर्णपणे प्रदूषणमुक्त नसतात. CSIR-NEERI च्या मते, ते पारंपारिक फटाक्यांपेक्षा 30% कमी वायू प्रदूषण किंवा कणयुक्त पदार्थ (PM) निर्माण करतात.
पीएम म्हणजे हवेतील कणांचा एक गट जो आकारानुसार चार श्रेणींमध्ये विभागला जातो: पीएम10, पीएम2.5, पीएम1 आणि अतिसूक्ष्म कण. लहान कण शरीरात खोलवर जाऊ शकतात, ज्यामुळे आरोग्याचे धोके वाढतात.
हिरव्या फटाक्यांचे किती प्रकार आहेत?
| हिरवे फटाके | नाव | विशेषता |
| SWAS | Safe Water and Air Releaser | धूळ शोषून घेणारे बारीक पाण्याचे थेंब सोडते. |
| SAFAL | Safe Minimal Aluminium | सुरक्षित प्रमाणात अॅल्युमिनियम, कमी आवाज. |
| STAR | Safe Thermite Cracker | पोटॅशियम नायट्रेट किंवा सल्फर नाही, धूर कमी. |