जेएनएन, नवी दिल्ली. नेपाळमधील विद्यार्थ्यांच्या निदर्शनांना, ज्यांना आता झेन-जी निदर्शने म्हटले जाते, त्यांनी पंतप्रधान ओली यांचे सरकार पाडले आहे आणि इंटरनेट मीडिया पुनर्संचयित केला आहे. हे पहिल्यांदाच घडले नाही, पूर्वेपासून पश्चिमेपर्यंत, आधुनिक इतिहास अशा विद्यार्थी चळवळींनी भरलेला आहे.

कधीकधी ते राजवट उलथवून टाकण्यात यशस्वी होतात, तर कधीकधी राजवट विद्यार्थ्यांना चिरडून टाकते. पण पराभवानंतरही, गेन्-जी निदर्शक अनेकदा क्रांतिकारी राजकीय, सामाजिक आणि सांस्कृतिक बदलांसाठी उत्प्रेरक बनतात. चला अशा ऐतिहासिक विद्यार्थी चळवळींवर एक नजर टाकूया...

1968 च्या विद्यार्थी उठावामुळे फ्रान्स बदलला-

1968 मध्ये पॅरिसच्या एका उपनगरात सुरू झालेल्या विद्यार्थ्यांच्या उठावाचे लवकरच सर्वसाधारण संपात रूपांतर झाले. कामाच्या चांगल्या परिस्थितीची मागणी करण्यासाठी जवळजवळ दहा लाख कामगार रस्त्यावर उतरले. विसाव्या शतकाच्या 30 च्या दशकानंतर पॅरिसमध्ये सर्वात मोठ्या दंगली झाल्या आणि संपूर्ण फ्रान्स ठप्प झाला.

फ्रेंच राष्ट्राध्यक्ष चार्ल्स डी गॉल यांचे सरकार टिकले, परंतु फ्रान्स कायमचे बदलले. रूढीवादी गॉलिसने एका खुल्या, सहिष्णु आणि धर्मनिरपेक्ष समाजाचा मार्ग मोकळा केला जेथे वेतन खूपच चांगले होते.  1968 ची ही कहाणी आजही बंडखोर भावनांना प्रेरणा देते.

लॅटिन अमेरिका

    लॅटिन अमेरिकन विद्यार्थी चळवळींची यादी खूप मोठी आहे, 2011-13 मध्ये शैक्षणिक असमानता आणि नवउदारमतवादी धोरणांविरुद्ध विद्यार्थ्यांनी केलेल्या चिलीतील हिवाळी निषेधांपासून ते 1968 च्या मेक्सिको सिटी ऑलिंपिकपूर्वी हुकूमशाहीविरुद्ध मेक्सिकन विद्यार्थी चळवळीपर्यंत ही यादी खूप मोठी आहे.

    ही चळवळ क्रूरपणे चिरडण्यात आली. या यादीत लष्करी हुकूमशाहीविरुद्ध अर्जेंटिनाचा प्रतिकार, निकाराग्वामधील ओर्टेगा राजवटीला आव्हान अशा अनेक घटनांचा समावेश आहे.

    अमेरिकेतही उठले आहेत विद्यार्थ्यांचे आवाज -

    अमेरिकेत जगातील काही सर्वात सक्रिय विद्यार्थी संघटना आहेत. यामुळे ट्रम्प यांचे अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यावरील हल्ले अखेर अपयशी ठरतील अशी आशा निर्माण होते. 1960 आणि 1970 च्या दशकात विद्यार्थ्यांनी दोन्ही युद्धांचा निषेध केला. विद्यार्थी रंगभेदविरोधी चळवळीमुळे दूरच्या दक्षिण आफ्रिकेत सुधारणा घडून आल्या. आज, पॅलेस्टाईन-इस्रायल संघर्षावर अमेरिकन विद्यापीठे विभाजित झालेली दिसतात, परंतु भविष्यात या मुद्द्यावर एकमत होण्याची शक्यता आहे.

    1979 ची इराणमधील इस्लामिक क्रांती-

    1979 मध्ये इराणचे शाह मोहम्मद रझा पहलवी यांना उलथवून टाकणाऱ्या इस्लामिक क्रांतीमध्ये विद्यापीठातील विद्यार्थ्यांचा प्रमुख सहभाग होता. अलिकडच्या काळात विद्यार्थ्यांनी पाच दशकांपूर्वी ज्या धर्मनिरपेक्षतेविरुद्ध आणि अमेरिकेशी असलेल्या संबंधांसाठी आंदोलन केले होते त्याच धर्मनिरपेक्षतेसाठी आणि संबंधांसाठी आंदोलन केले आहे.

    अयातुल्ला अली खामेनी यांचे कठोर पाऊल म्हणजे अचानक झालेल्या चिथावणीखोर घटनेच्या मदतीने विद्यार्थ्यांच्या चळवळीला चालना देणारा प्रकार आहे.

    1989 तियानमेन स्क्वेअर हत्याकांड

    1989 मध्ये, तियानमेन चौकासह संपूर्ण चीनमध्ये विद्यार्थ्यांच्या नेतृत्वाखालील निदर्शने झाली, ज्यात लोकशाही सुधारणा आणि भ्रष्टाचार संपवण्याची मागणी करण्यात आली. 3-4 जूनच्या रात्री, सेनने निदर्शने हिंसकपणे दडपली.

    तियानमेन स्क्वेअर हत्याकांड म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या या कारवाईत अनेक निदर्शक मारले गेले. निदर्शनादरम्यान पांढऱ्या शर्ट आणि काळ्या पँट घातलेल्या एका पुरूषाची प्रसिद्ध प्रतिमा अजूनही कम्युनिस्ट दडपशाहीला प्रतिकार करण्याची शक्यता दर्शवते.