मुंबई, जेएनएन. Sanatan Dharma: सनातन धर्मात सत्ययुग, त्रेता, द्वापर आणि कलियुग या चार युगाचे वर्णन केले आहे. आता कलियुग सुरू असून हे युग संपल्यानंतर सत्ययुग सुरू होईल. अनेकांच्या मनात प्रश्न येतो की, सतयुगापूर्वी काय होते आणि सनातन धर्माची उत्पत्ती कशी झाली? सनातन धर्माच्या नेमक्या गणनेबाबत आधुनिक इतिहासकारांमध्ये खूप मतभेद आहेत. आधुनिक काळातील इतिहासकार प्राचीन भारताच्या इतिहासाचा अभ्यास करूनच सनातन धर्म समजून घेण्याचा प्रयत्न करतात. आज या विषयावर सनातन धर्माची थोडक्यात माहिती घेऊया-
सनातन धर्म म्हणजे काय ?
सनातन हा शब्द सत् आणि तत् मिळून बनलेला आहे. त्याचा विस्तृत उल्लेख 'अहं ब्रह्मास्मि तथा तत्वमसि' या श्लोकात आढळतो. या श्लोकाचा अर्थ असा आहे की मी ब्रह्म आहे आणि हे सर्व जग ब्रह्म आहे. ब्रह्म पूर्ण आहे. या विश्वाच्या निर्मितीनंतरही ब्रह्मामध्ये कोणतीही घट झालेली नाही. म्हणण्याचा अर्थ ब्रह्म पूर्ण आहे. याला सनातन म्हणतात. सोप्या शब्दात, सत्य शाश्वत आहे.
सत्य म्हणजे काय?
देव, आत्मा, मोक्ष हे सर्व पूर्ण आणि परम सत्य असल्याने सनातन धर्माला आरंभ किंवा अंत नाही. सनातनद्वारे देव, आत्मा आणि मोक्ष ओळखला जातो. मृत्यू हे विज्ञानासाठीही एक कोडेच बनले आहे. सनातन धर्मामध्ये तत्व आणि ध्यानाद्वारे ईश्वर, मोक्ष आणि आत्मा ओळखता येतो. या धर्माच्या आरंभीचे वर्ष काढणे अवघड आहे, परंतु सध्याच्या पुराव्याच्या आधारे सनातन धर्म अनादी काळापासून चालत आलेला आहे. उपासना, जप, तप, दान, सत्य, अहिंसा, दया, क्षमा आणि यम-नियम हे या धर्माचे मूळ सार आहे. देवांनी, ऋषीमुनींनी आणि सामान्य माणसांनीही या मार्गावर चालत स्वतःची उन्नती केल्याचे सांगितले जाते. सनातनमध्ये ओम हे प्रतीक मानले जाते. या धर्मात शिव-शक्ती, ब्रह्मा आणि विष्णू यांना समान मानले जाते. या धर्मातील धर्मग्रंथ संस्कृत भाषेत रचले गेले आहेत.
प्रमुख आराध्य:-
त्रिदेव- ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश यांना सनातन धर्मात मुख्य देवता मानले गेले आहे. अरण्य संस्कृतीतही भगवान शिवाची पूजा केली जात असे. तेव्हापासून भगवान शिवाला सनातनचा आधार मानले जाते. आजपर्यंत आत्म्याच्या हालचाली समजून घेण्यात विज्ञान अपयशी ठरले आहे. मात्र, सनातन धर्मात ऋषी-मुनींनी ब्रह्म, विश्व आणि आत्मा यांचे रहस्य ध्यानाद्वारे उलगडले. 'मोक्ष'चे पहिले वर्णन वेदांमध्ये आढळते. आत्म्याची हालचाल मोक्ष आहे. त्यामुळे सनातन धर्मात पुनर्जन्माचा नियम आहे.
