जेएनएन, मुंबई. Pitru Paksha Dates 2024: हिंदू धर्मात पितृपक्षात देह सोडणाऱ्या पितरांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी तर्पण अर्पण करण्याची परंपरा आहे, याला श्राद्ध म्हणतात. बुधवार, 18 सप्टेंबरपासून सुरू होणाऱ्या पितृ पक्षाचे (महल्य) हिंदू धर्मात विशेष महत्त्व आहे. पहिल्या दिवशी पितृपक्ष प्रतिपदा तिथी (प्रथम) श्राद्ध केले जाईल.पितृ पक्ष कधी सुरू होतो?
ऋषींच्या मते, पितृ पक्षातील श्राद्धासाठी तिथी, वार (दिवस) हा मध्यग्रहाच्या काळावर अवलंबून असतो. यावेळी तारखांबाबत कोणतीही अडचण नाही. सर्व तारखा अनुक्रमिक आहेत आणि पितृ विसर्जन 15 व्या दिवशी म्हणजे बुधवार, 2 ऑक्टोबर रोजी अमावस्या श्राद्धाने समाप्त होईल.
श्राद्ध म्हणजे भक्तिभावाने केलेले काम. असे मानले जाते की, मृत्यूनंतरचा देव यमराज या काळात आत्म्याला मुक्त करतो, जेणेकरून तो आपल्या कुटुंबातील सदस्यांकडे जाऊन प्रसाद घेऊ शकेल. पितृपक्षात पूर्वजांचे स्मरण केले जाते. पुराणातही याच्या महत्त्वाचे वर्णन आढळते.
ज्योतिषी पंडित नरोत्तम द्विवेदी यांच्या मते, पितृ पक्षात पितरांना नैवेद्य अर्पण केल्याने पितृदोष दूर होतो. कर्मकांडवादी अमरेंद्र कुमार मिश्रा सांगतात की, जन्मपत्रिकेतील पितृ दोषामुळे व्यक्तीला अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागते. ज्या लोकांच्या कुंडलीत हा दोष असतो त्यांना प्रत्येक कामात अडथळे येतात.
श्राद्धाचे महत्त्व काय?
पंडित शैलेंद्र कुमार मिश्रा म्हणतात की, पितृ पक्षात श्राद्ध आणि तर्पण केल्याने पितरांचा आशीर्वाद मिळतो. यामुळे जीवनातील समस्यांपासून सुटका मिळते. असे मानले जाते की, जर श्राद्ध केले नाही तर आत्म्याला पूर्ण मुक्ती मिळत नाही. या स्थितीत आत्मा भटकत राहतो.
पितृपक्षात पितरांची पूजा आणि स्मरण केल्याने पितर प्रसन्न होतात आणि त्यांच्या आत्म्याला शांती मिळते. यामध्ये नियम आणि शिस्तीचे पालन केल्यास त्याचा पुरेपूर फायदा होतो.
अनंत चतुर्दशी
वाराणसी पंचांगानुसार बुधवारी उदय व्यापानि पौर्णिमा तिथी आहे आणि प्रतिपदा तिथीही त्याच दिवशी सकाळी 8.42 वाजता येत आहे. जो दुसऱ्या दिवशी सकाळी 6:17 पर्यंत सुरू असतो.
प्रसिद्ध विधीज्ञ अमरेंद्र कुमार शास्त्री उर्फ साहेब पंडित म्हणतात की, पितृपक्षातील श्राद्धासाठी तिथी, वार (दिवस) हा मध्यग्रहाच्या वेळेवर अवलंबून असतो, त्यामुळे प्रतिपदेला केवळ बुधवारीच श्राद्ध तर्पण करणे चांगले.
द्वितीया तिथीला गुरुवारी श्राद्ध करणे योग्य राहील. 17 सप्टेंबर रोजी अनंत चतुर्दशी आणि विश्वकर्मा पूजा आहे. या दिवशी पौर्णिमेचे व्रत आणि नंदी मातमाचे श्राद्धही होणार आहे.
यावेळी तारखांची कुस्ती करण्याची गरज नाही, सर्व तारखा क्रमाने आहेत. आश्विन महिन्यातील कृष्ण पक्षातील अमावस्या तिथीला बुधवार, 2 ऑक्टोबर रोजी पितृ पक्षाची समाप्ती होईल.