जेएनएन, मुंबई.Bail Pola 2025: बैलपोळा सणाला शेतकऱ्यांच्या आयुष्यात वेगळं महत्त्व आहे. या दिवशी शेतकरी आपल्या बैलांना सुटी देऊन त्यांचा सन्मान करतात. पारंपरिक पद्धतीनुसार बैलांची सजावट, पूजा-अर्चा यासह बैलांची खांदे मळणी ही जुनी प्रथा देखील जपली जाते.
"खांदे मळणी" म्हणजे बैलांच्या खांद्यांवर उबदार तेलाने मालिश करून त्यांना आराम देणे. वर्षभर शेतात नांगर ओढताना, जूळ खांद्यावर बसत असल्याने बैलांच्या अंगावर ताण येतो. त्यामुळे पोळ्याच्या दिवशी विशेषत: तिळाच्या किंवा औषधी तेलाने खांद्यांना शेक देऊन त्यांचा थकवा दूर केला जातो.
या प्रथेचा उद्देश केवळ बैलांच्या आरोग्याशी निगडित नसून, माणसाच्या आयुष्याला आधार देणाऱ्या या जनावरांबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्याचाही आहे. पोळ्याच्या निमित्ताने बैलांची सेवा करून त्यांना आराम मिळावा, त्यांचे श्रम हलके व्हावेत, यासाठीच खांदे मळणी ही परंपरा आजही उत्साहात पाळली जाते. पोळा सणात "बैलांची खांदे मळणी" ही एक महत्त्वाची प्रथा आहे.
खांदे मळणी म्हणजे काय?
बैल दिवसभर शेतकाम करत असल्यामुळे त्यांच्या खांद्यांवर (जिथे नांगर किंवा जूळ बसते) सतत ताण येतो. त्यामुळे पोळ्याच्या दिवशी बैलांची अंगाची नीट झाडाझुडप करून, उबदार तेलाने (साधारणतः तिळाचे तेल किंवा घरगुती औषधी तेल) खांदे चोळून शेकले जातात. याला खांदे मळणी असे म्हणतात.
उद्देश
- बैलांना आराम मिळावा.
- त्यांची मेहनत कमी व्हावी.
- त्यांच्या अंगातील वेदना कमी व्हाव्यात.
- बैलांचे आरोग्य टिकावे.
या प्रथेला धार्मिक महत्त्व
पोळ्याला बैल सुट्टीवर असतात, त्यांना चांगला आहार, गोडधोड दिले जाते आणि प्रेमाने त्यांची सेवा केली जाते. खांदे शेकणी ही त्याच सेवेतली एक महत्त्वाची पायरी मानली जाते. म्हणजेच, खांदे मळणी म्हणजे बैलांची सेवा करून त्यांना आराम देण्याची पारंपरिक पद्धत.
हेही वाचा: Bail Pola 2025: बैल पोळा कधी साजरा केला जाईल? जाणून घ्या योग्य तारीख आणि वेळ