सुनील राज, जागरण, पाटणा: बिहार विधानसभा निवडणुकीच्या निकालांच्या कलांनी पुन्हा एकदा सिद्ध केले की काँग्रेस पक्षातील अंतर्गत कलह, कमकुवत संघटना आणि नेतृत्वातील विसंगती यामुळे पक्षाला सतत खाली ढकलले जात आहे. राहुल गांधी, प्रियंका गांधी आणि मल्लिकार्जुन खरगे यांनी निवडणूक क्षेत्रात कोणतीही कसर सोडली नाही, परंतु हे कठोर परिश्रम मतदारांपर्यंत पोहोचणारा ठोस राजकीय संदेश देण्यात अपयशी ठरले. परिणामी काँग्रेस पुन्हा एकदा बिहारच्या जनतेच्या विश्वासाला सार्थ ठरवण्यात अपयशी ठरली आणि त्यांच्या पराभवाची दीर्घ मालिका अधिकच खोलवर पोहोचली.
प्रभारी अल्लावरू आणि महाआघाडीतील वाढती फूट:
बिहार काँग्रेस अध्यक्ष आणि प्रभारी कृष्णा अल्लावरू यांच्या कार्यशैलीबद्दल निवडणुकीपूर्वीच महाआघाडीतील असंतोष स्पष्ट झाला होता. तिकीट वाटप, जागा निवड आणि स्थानिक गतिमानतेची समज यांच्यातील त्यांच्या कथित अक्षमतेमुळे आरजेडी-काँग्रेस संबंध ताणले गेले. जमिनीवर संघटना किंवा प्रभावी नेटवर्क नसतानाही, काँग्रेस आपल्या वाट्यापेक्षा जास्त जागा मिळवत असल्याचे राजदने वारंवार सूचित केले. यामुळे काँग्रेस महाआघाडीतील कमकुवत दुवा म्हणून उदयास आली. आरजेडीमध्ये, अशी धारणा वाढली की काँग्रेस मते हस्तांतरित करू शकत नाही किंवा युतीला कोणतेही अतिरिक्त फायदे देऊ शकत नाही. उलट, तिकीट वाटपावरून होणारा संघर्ष, स्थानिक अराजकता आणि निवडणुकीदरम्यान उद्भवणाऱ्या तक्रारींमुळे महाआघाडीची एकता कमकुवत झाली.
मतदान अधिकार यात्रेदरम्यान काँग्रेस नेतृत्वाचा जमिनीशी असलेला संबंध तुटला:
राहुल गांधी आणि प्रियांका गांधी यांनी बिहारमध्ये डझनभर सभा घेतल्या, परंतु या सभा स्थानिक मुद्द्यांपेक्षा मोठ्या कथनांवर केंद्रित होत्या. बिहारचे राजकारण जातीय रचना, प्रादेशिक असंतोष आणि स्थानिक नेतृत्वावरील पकड यावर अवलंबून आहे. काँग्रेस नेतृत्व पुन्हा एकदा या जमिनीवरील वास्तवांना खोलवर समजून घेण्यात अपयशी ठरले. काँग्रेस नेत्यांचा एक मोठा वर्ग कबूल करतो की सर्वोच्च नेतृत्वाला जमिनीवरील वास्तवाची माहिती नाही. तीच रणनीती वारंवार पुनरावृत्ती होते. तर बिहारमधील निवडणुका स्थानिक धोरणे, जातीय समीकरणे आणि नेत्याच्या वैयक्तिक विश्वासार्हतेवर लढल्या जातात. हा दुरावा काँग्रेसची सर्वात मोठी कमकुवतपणा बनला आहे.
विक्रमी पराभव आणि घसरणारी विश्वासार्हता:
बिहारमध्ये काँग्रेसचा पराभव काही नवीन नाही, पण यावेळी तो एक नवीन विक्रम करण्याची शक्यता आहे. जागा गमावणे, मतदानाची टक्केवारी कमी होणे आणि महाआघाडीवरील विश्वासाचे संकट यामुळे पक्षाला खूप असुरक्षित स्थितीत आणले आहे. बिहारमधील राजकीय विश्लेषकांचा असा विश्वास आहे की, काँग्रेस संघटना वर्षानुवर्षे निष्क्रिय आहे. पंचायत पातळीपासून जिल्हा पातळीपर्यंत, निवडणुकीदरम्यान मतदान केंद्रावर प्रभावीपणे काम करू शकणारी कोणतीही मजबूत टीम नाही. गेल्या दशकापासून राज्य कार्यकारिणी देखील स्थापन झालेली नाही. काँग्रेसची समस्या अशी आहे की त्यांच्याकडे नवीन चेहरे नाहीत किंवा जनतेचा त्यांच्या जुन्या नेत्यांवर विश्वास नाही. तिकिटांचे सतत प्रयोग, वारंवार फेरबदल आणि रणनीतीतील विसंगती यामुळे पक्ष अविश्वसनीय बनला आहे.
महाआघाडीसाठी काँग्रेस बनले ओझे:
राजदसाठी, काँग्रेस आता मित्रपक्षापेक्षा जास्त ओझे बनत असल्याचे दिसून येत आहे. जागावाटपाच्या काँग्रेसच्या मागण्या नेहमीच त्यांच्या वास्तविक क्षमतेपेक्षा जास्त राहिल्या आहेत आणि त्यांचा विजयाचा दर सातत्याने कमी होत गेला आहे. 2015, 2020 किंवा 2025 च्या निवडणुका ही याची प्रमुख उदाहरणे आहेत. मतांचे हस्तांतरण देखील एकतर्फी असल्याचे दिसून येते. राजदची मते काँग्रेसला गेली, परंतु काँग्रेसची मते राजद किंवा इतर मित्रपक्षांपर्यंत पोहोचली नाहीत. महाआघाडीतील इतर पक्षांचा असा विश्वास आहे की काँग्रेस निवडणुका जिंकण्यापेक्षा तिकीट वाटपादरम्यान जास्त चर्चा निर्माण करते आणि त्यानंतर गांभीर्य दाखवण्यात मागे पडते. यामुळे महाआघाडीच्या भविष्यासाठी काँग्रेसमध्ये महत्त्वपूर्ण बदल आवश्यक आहेत का असा प्रश्न उपस्थित होतो.
बिहार समजून घेण्याचे आव्हान पुरेसे न समजणे:
बिहारचे निवडणूक राजकारण हे सर्वात गुंतागुंतीचे सामाजिक गतिशीलता असलेल्या राज्यांपैकी एक आहे. काँग्रेस पक्षाला ही गुंतागुंत समजण्यात सातत्याने अपयश येते. राजद, भाजप आणि जेडीयू सारख्या केडर-आधारित पक्षांच्या तुलनेत काँग्रेस पक्षाची रचना अत्यंत कमकुवत आहे. नेतृत्व स्थानिक नसून बाहेरून नियुक्त केलेले आहे, ज्यामुळे पक्षाच्या कार्यकर्त्यांमध्ये उत्साह निर्माण होत नाही. यावरून हे स्पष्ट होते की बिहारमध्ये काँग्रेस पक्षाला पुनरुज्जीवित करण्यासाठी केवळ वरिष्ठ नेत्यांच्या रॅली पुरेसे नाहीत. पक्षाने आपली संघटना पुन्हा तयार करावी, स्थानिक नेतृत्व पुढे आणावे आणि महाआघाडीतील आपली भूमिका पुन्हा परिभाषित करावी. सध्या, बिहारच्या लोकांनी त्यांना पुन्हा नाकारले आहे आणि पक्ष अशा टप्प्यावर आहे जिथे, जर बदल केले नाहीत तर त्याच्या पराभवाचा विक्रम वाढू शकतो.
हेही वाचा - BJP JDU Seats Result 2025: : भाजपने फडकावला भगवा झेंडा, नितीशचा जेडीयू दुसऱ्या क्रमांकावर; पाहा आतापर्यंतचे कल