डिजिटल डेस्क, नवी दिल्ली. Climate Change Monsoon: या मान्सूनमध्ये हिमालयीन राज्ये जम्मू-काश्मीर, हिमाचल प्रदेश आणि उत्तराखंडमध्ये ढगफुटी, अचानक आलेला पूर आणि भूस्खलनाच्या घटनांनी पुन्हा एकदा पर्वतांवर कमी वेळेत होणाऱ्या मुसळधार पावसाचा धोका अधोरेखित केला आहे. 'सामान्य' श्रेणीतील मोसमी पावसामुळे ढगफुटी किंवा अचानक पुराची घटना घडणार नाही, असा अंदाज लावता येत नाही, हे देखील यातून सूचित होते.

हवामान शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की, हवामान बदलामुळे अशा घटना वाढण्याची शक्यता आहे. यांचा अंदाज लावता येत नाही. हिमालयीन प्रदेश हवामान बदलाच्या दृष्टीने अत्यंत संवेदनशील असून, येत्या वर्षांत आपत्तीच्या घटना वाढण्याचा धोका कायम राहील.

पाऊस सामान्यपेक्षा कमी, पण विध्वंस भयंकर

हवामान विभागाच्या जिल्हानिहाय पावसाच्या आकडेवारीवर नजर टाकल्यास, बरेच विरोधाभासी तथ्य समोर आले आहेत. ज्या जिल्ह्यांमध्ये ढगफुटी किंवा अचानक पुराची भीषण प्रकरणे घडली आहेत, तेथे सामान्य किंवा सामान्यपेक्षा कमी पाऊस नोंदवला गेला आहे. जम्मू विभागातील किश्तवाड आणि कठुआ, तसेच उत्तराखंडमधील उत्तरकाशी ही याची उदाहरणे आहेत.

हवामान बदलामुळे घटना आणखी वाढतील

'स्कायमेट वेदर'चे उपाध्यक्ष महेश पलावत म्हणतात की, ऑगस्ट हा मान्सूनचा शिखर महिना असतो, त्यामुळे मुसळधार पाऊस असामान्य नाही. पण कमी होत असलेली शेतजमीन, जंगलतोड आणि अस्थिर उतारांमुळे 50-60 मिमी पाऊसही जलप्रलयासारखा भासतो.

    काय असते ढगफुटी?

    हवामान शास्त्रज्ञांच्या मते, 20-30 चौरस किलोमीटर परिसरात एका तासात 100 मिमी पेक्षा जास्त पाऊस पडल्यास त्याला ढगफुटी म्हटले जाते. अशा घटनांचा अचूक अंदाज लावणे जवळजवळ अशक्य आहे.

    आकडेवारी काय सांगते?

    • जम्मू-काश्मीर (किश्तवाड): आतापर्यंत केवळ 86.5 मिमी पाऊस झाला आहे, तर सामान्य पाऊस 301.5 मिमी असतो (71% घट). तरीही, किश्तवाड यावर्षी सर्वाधिक प्रभावित भागांपैकी एक आहे.
    • कठुआ: या मान्सूनमध्ये आतापर्यंत 854.6 मिमी पाऊस नोंदवला गेला आहे, जो सामान्य (898.6 मिमी) पेक्षा 5% कमी आहे.
    • उत्तराखंड (उत्तरकाशी): येथे 'सामान्य' मोसमी पाऊस नोंदवला गेला आहे, जो सरासरीपेक्षा सुमारे 3% जास्त आहे. तरीही, 5 ऑगस्ट रोजी येथे ढगफुटीमुळे विध्वंस झाला.
    • रुद्रप्रयाग: या मान्सून हंगामात आतापर्यंत जिल्ह्यात 999.2 मिमी पाऊस नोंदवला गेला आहे, जो सामान्य (1,125.9 मिमी) पेक्षा 11% कमी आहे. तरीही येथे केदारघाटीत ढगफुटी झाली.