एपी, ढाका. Bangladesh Student protest One Year: बांगलादेशात हिंसक विद्यार्थी आंदोलनामुळे गेल्या वर्षी आजच्याच दिवशी, म्हणजेच 5 ऑगस्ट 2024 रोजी, शेख हसीना यांच्या नेतृत्वाखालील अवामी लीग सरकार पदच्युत झाले होते. तेव्हापासून हसीना भारतातच आहेत. या घटनेच्या एका वर्षानंतरही बांगलादेश राजकीय स्थिरतेपासून खूप दूर आहे.
हिंसाचाराचे सत्र थांबलेले नाही. परिस्थिती आणखी बिकट होत चालली आहे. हसीना सरकारच्या पतनानंतर मोहम्मद युनूस यांच्या नेतृत्वाखाली स्थापन झालेल्या अंतरिम सरकारमध्ये केवळ राजकीय विरोधक, विशेषतः अवामी लीगचे नेते आणि अल्पसंख्याक हिंदूंनाच लक्ष्य केले जात नाही, तर कट्टरपंथीयांनाही प्रोत्साहन दिले जात आहे.
गेल्या वर्षी जुलै-ऑगस्टमध्ये झालेल्या विद्यार्थी आंदोलनात आणि त्यानंतरच्या हिंसाचाराच्या घटनांमध्ये आतापर्यंत शेकडो लोकांनी आपले प्राण गमावले आहेत. आंदोलनादरम्यान मानवतेविरोधी गुन्ह्यांच्या आरोपाखाली हसीना यांच्यावर खटला सुरू करण्यात आला आहे. काही तज्ज्ञांच्या मते, इतक्या रक्तपातानंतरही, उदारमतवादी लोकशाही, राजकीय सहिष्णुता आणि धार्मिक सलोखा असलेला बांगलादेश अस्तित्वात येण्याची शक्यता एक मोठे आव्हान बनून राहिली आहे.
न्यूयॉर्कस्थित मानवाधिकार संघटना 'ह्युमन राइट्स वॉच'च्या आशियातील उपप्रमुख मीना कश्यप म्हणाल्या, "एक वर्षापूर्वी हजारो लोकांनी या आशेने हसीना सरकारच्या विरोधातील हिंसाचाराचा सामना केला होता की, अशा लोकशाहीची स्थापना होईल, जिथे अधिकारांचा आदर केला जाईल. अशा लोकशाहीचे स्वप्न अजूनही अपूर्ण आहे." तथापि, अंतरिम सरकार हे आरोप फेटाळून लावते.
आंदोलनात सामील झालेले विद्यार्थीही निराश
विद्यार्थी आंदोलनादरम्यान संतप्त आंदोलकांनी अनेक पोलीस ठाणी आणि सरकारी इमारतींना आग लावली होती. पंतप्रधान निवासावरही हल्ला करण्यात आला होता. देशात व्यापक राजकीय बदलाची अपेक्षा घेऊन हजारो लोकांसोबतच, 20 वर्षीय अब्दुल रहमान तारीफ नावाचा विद्यार्थीही आपली बहीण मेहरुनिसासोबत आंदोलनात सामील झाला होता.
यात त्याची बहीण आणि एका चुलत भावाचा गोळी लागल्याने मृत्यू झाला होता. तारीफ म्हणाला, "आम्हाला असा देश हवा होता, जिथे कोणताही भेदभाव आणि अन्याय नसेल. आम्हाला बदल हवा होता, पण आता मी निराश आहे."
सुधारणांवर अद्याप एकमत नाही
हसीना सरकारच्या पतनानंतर स्थापन झालेल्या अंतरिम सरकारने 11 सुधारणा आयोगांची स्थापना केली, ज्यात राष्ट्रीय सहमती आयोगाचाही समावेश आहे. हा आयोग भावी सरकार आणि निवडणूक प्रक्रियेतील सुधारणांसाठी राजकीय पक्षांसोबत काम करत आहे.
तथापि, आपापसातील वादामुळे अद्याप कोणतेही एकमत होऊ शकलेले नाही. हसीना यांच्या अवामी लीगवर बंदी घालण्यात आली आहे. पक्षाचा आरोप आहे की, गेल्या एका वर्षात त्यांचे दोन डझनहून अधिक समर्थक कोठडीत मारले गेले आहेत.
878 पत्रकार लक्ष्य, 121 लोकांचा मृत्यू
आयएएनएसनुसार (IANS), दिल्लीस्थित अधिकार गट 'राइट्स अँड रिस्क ॲनालिसिस'ने सोमवारी दावा केला की, बांगलादेशात युनूस यांच्या राजवटीत 878 पत्रकारांना लक्ष्य करण्यात आले. ऑगस्ट 2023 ते जुलै 2024 च्या तुलनेत गेल्या एका वर्षात अशा प्रकरणांमध्ये 230 टक्क्यांची वाढ झाली आहे.
तर 'ट्रान्सपरन्सी इंटरनॅशनल बांगलादेश'ने (TIB) आपल्या एका अहवालात सांगितले आहे की, अंतरिम सरकार आल्यानंतर देशात राजकीय हिंसाचाराच्या 471 घटनांमध्ये 121 लोक मारले गेले आणि 5,189 जण जखमी झाले.
टीआयबीनुसार, देशात गेल्या एका वर्षात झालेल्या राजकीय हिंसाचाराच्या 92 टक्के घटनांमध्ये माजी पंतप्रधान खालिदा झिया यांच्या 'बांगलादेश नॅशनलिस्ट पार्टी'चा सहभाग होता. तर कट्टरपंथी पक्ष 'जमात-ए-इस्लामी' पाच टक्के आणि विद्यार्थी आंदोलनातून उदयास आलेली 'नॅशनल सिटिझन पार्टी' केवळ एक टक्का घटनांमध्ये सामील होती.