नवी दिल्ली. जेएनएन. 90 Hour Work Week News: लार्सन अँड टुब्रो (L&T) चे अध्यक्ष एस एन सुब्रमण्यन यांनी आठवड्यातून 90 तास काम करण्याचा सल्ला दिला. कर्मचाऱ्यांशी ऑनलाइन संवाद साधताना ते म्हणाले की, शक्य झाल्यास रविवारीही तुम्हाला कार्यालयात बोलावून काम केले जाईल. यापूर्वी इन्फोसिसचे अध्यक्ष नारायण मूर्ती यांनी तरुणांना आठवड्यातून 70 तास काम करण्याचा सल्ला दिला होता.

एसएन सुब्रमण्यम यांच्या विधानाने देशात वर्क-लाइफ बॅलन्सवर सुरू असलेल्या चर्चेला उधाण आले आहे. बॉलिवूड सेलिब्रिटींसह अनेकांनी यावर जोरदार टीका केली आहे.

वर्क-लाइफ समतोल का महत्त्वाचा आहे, कोणत्या परिस्थितीत कामाचे तास वाढवता येतील आणि कामगार कायदा काय सांगतो हे तज्ञांकडून जाणून घ्या.

कामाचे तास काय असावेत; कोणी काय सल्ला दिला?

'90 तास काम करा'

मला माफ करा मी तुम्हाला रविवारी काम करायला लावू शकत नाही. जर मी तुम्हाला ऑफिसला बोलावून तुम्हाला रविवारीही कामाला लावू शकलो तर मला खूप आनंद होईल, कारण मी रविवारीही काम करतो. कर्मचाऱ्यांनी आठवड्यातून 90 तास काम केले पाहिजे. घरी बसून काय करता? तुम्ही तुमच्या पत्नीकडे किती वेळ पाहू शकता आणि तुमची पत्नी तुमच्याकडे किती वेळ पाहू शकते? चला, ऑफिसला येऊन कामाला लागा. - एसएन सुब्रमण्यन, अध्यक्ष, एल अँड टी

प्रत्यक्षात सुब्रमण्यन कर्मचाऱ्यांच्या प्रश्नांना उत्तरे देत होते. त्यानंतर त्यांना विचारण्यात आले की, L&T ही एक अब्ज डॉलर्सची कंपनी आहे, मग ती आपल्या कर्मचाऱ्यांना शनिवारी का बोलावते? एसएन सुब्रमण्यन यांनी उत्तरात ही माहिती दिली. लार्सन अँड टुब्रोच्या अंतर्गत बैठकीचा हा व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल होत आहे. मात्र, हा व्हिडिओ कधीचा आहे, याची पुष्टी Jagran.com करत नाही.

हर्ष गोयंका यांचे उत्तर- हुशारीने काम करा, गुलामगिरी नाही

आरपीजी एंटरप्रायझेसचे अध्यक्ष हर्ष गोयंका यांनी सुब्रमण्यम यांच्या वक्तव्यावर तीव्र प्रतिक्रिया व्यक्त केली. गुलामगिरी न करता स्मार्ट पद्धतीने काम केले पाहिजे, असे ते म्हणाले. हर्ष गोएंका सुब्रमण्यम यांनी त्यांच्या अधिकृत X खात्यावर लिहिले-

    आठवड्यातून 90 तास काम? रविवारचे नाव बदलून 'सन-ड्युटी' करून 'सुट्टी' ही काल्पनिक संकल्पना का नाही? मी कठोर आणि हुशारीने काम करण्यावर विश्वास ठेवतो, परंतु आयुष्याला सतत ऑफिस शिफ्टमध्ये बदलायचे आहे? ही बर्नआउटसाठी एक कृती आहे, यश नाही. वर्क-लाइफ बॅलन्स हे ऐच्छिक नाही, ती गरज आहे. बरं, हे माझं मत आहे. हुशारीने काम करा, गुलामगिरी नाही.

    या विधानावर दीपिका पदुकोणने आक्षेप घेतला

    बॉलिवूड अभिनेत्री दीपिका पदुकोणनेही L&T चेअरमन एसएन सुब्रमण्यन यांच्या विधानाला विरोध केला. इंस्टाग्रामवर या विधानाचा स्क्रीनशॉट पोस्ट करत दीपिकाने लिहिले की, “ उच्च पदावर असलेल्या लोकांची अशी विधाने धक्कादायक आहेत. मानसिक आरोग्य देखील महत्त्वाचे आहे. ”

    इन्फोसिसचे सह-संस्थापक आणि अध्यक्ष नारायण मूर्ती यांनी आठवड्यातून 70 तास काम करण्याची सूचना केल्यानंतर वर्क लाईफ बॅलन्सवर वाद सुरू झाला. त्यानंतर उद्योगपती गौतम अदानी यांच्या 'बायको पळून जाईल' या विधानाने पुन्हा एकदा चर्चेत आणले. आता सुब्रमण्यन यांनी प्रोत्साहन दिले आहे.

    काय म्हणाले नारायण मूर्ती?

    आठवड्यातून 70 तास काम करणे आवश्यक आहे. देशातील 80 कोटी लोकांना मोफत रेशन मिळत असल्याने आम्हाला आमच्या आकांक्षा उंच ठेवाव्या लागतील. म्हणजे 80 कोटी भारतीय गरिबीत जगत आहेत. कष्ट करायचे नाहीत तर कोण करणार? तरुणांना हे समजून घ्यायचे आहे की, भारताला नंबर-1 बनविण्यासाठी आपल्याला कठोर परिश्रम करावे लागतील. - नारायण मूर्ती, अध्यक्ष, इन्फोसिस

    आठ तास घरात राहिलो तरी बायको पळून जाईल : अदानी

    उद्योगपती गौतम अदानी यांना वर्क लाइफ बॅलन्सबद्दल विचारले असता त्यांनी एएनआय या वृत्तसंस्थेला दिलेल्या मुलाखतीत सांगितले की, ते आठ तास जरी घरी राहिले तरी त्यांची पत्नी पळून जाईल.

    गौतम अदानी म्हणाले-

    तुमचे काम-जीवन संतुलन माझ्यावर आणि माझे तुमच्यावर लादले जाऊ नये. समजा एखादी व्यक्ती आपल्या कुटुंबासोबत चार तास घालवते आणि आनंदी राहते. जिथे दुसरा माणूस आठ तास घालवतो आणि त्याचा आनंद घेतो, तर हे त्याचे संतुलन आहे. असे असूनही आठ तास घालवले तरी पत्नी पळून जाईल. जेव्हा एखादी व्यक्ती त्याला आवडते काम करते तेव्हा संतुलन तयार होते.

    देशात कामगारांसाठी काय कायदा आहे?

    अधिवक्ता मनीष भदौरिया यांनी स्पष्ट केले की, देशात लागू असलेल्या कामगार कायद्यामध्ये कामगार आणि कर्मचाऱ्यांसाठी कामाचे तास, किमान वेतन, विमा, सुट्ट्या आणि इतर सुविधांसाठी तरतुदी आहेत, ज्या सर्व क्षेत्रांसाठी समान आहेत.

    अधिवक्ता मनीष स्पष्ट करतात - 'येथे लक्षात घेण्यासारखी गोष्ट अशी आहे की जर कंपनीशी कोणत्याही प्रकारचा वाद झाला असेल, तर ज्या लोकांचा पगार 7000 रुपयांपेक्षा कमी आहे आणि ते व्यवस्थापक आणि पर्यवेक्षकाच्या श्रेणीत येत नाहीत, त्यांची केस होईल. कामगार न्यायालयात सुनावणी झाली. तर आयटी, सॉफ्टवेअर आणि मीडिया यांसारख्या कंपन्यांच्या कर्मचाऱ्यांची प्रकरणे प्रधान अधिकारी औद्योगिक न्यायाधिकरणात (पीओआयटी) ऐकली जातात.

    या आहेत कामगार कायद्यातील तरतुदी...

    • कामाचे तास: आठवड्यातून जास्तीत जास्त 48 तास काम करता येते. विहित तासांपेक्षा जास्त काम केल्यास तासाच्या दुप्पट वेतन द्यावे लागेल. प्रत्येक 5 तासांच्या कामानंतर 30 मिनिटांचा ब्रेक द्यावा लागेल.
    • सुट्ट्या: दर आठवड्याला एक सुट्टी आणि वर्षातील 240 दिवस काम करण्यासाठी 12-15 दिवसांची रजा देण्याची तरतूद आहे. जेव्हा एखादी महिला कर्मचारी आई बनते तेव्हा 26 आठवड्यांची सशुल्क प्रसूती रजा देखील दिली जाते. याशिवाय 7 ते 12 दिवसांची वैद्यकीय रजा आणि 12 दिवसांची कॅज्युअल रजेचीही तरतूद आहे.
    • पगार: प्रत्येक राज्य/क्षेत्रासाठी किमान पगार बदलतो. पात्रता, कौशल्य आणि कामाचे स्वरूप यावर पगार ठरवला जातो. केंद्र आणि राज्य सरकारे वेळोवेळी किमान वेतनाच्या दरात बदल करतात.
    • विमा आणि सामाजिक सुरक्षा: ज्या कंपन्यांमध्ये 10 किंवा त्याहून अधिक कर्मचारी आहेत त्यांना कर्मचारी राज्य विमा (ESI) प्रदान करणे अनिवार्य आहे.
    • ESI अंतर्गत: वैद्यकीय विमा, मातृत्व लाभ, अपघात विमा, तात्पुरते आणि कायमस्वरूपी अपंगत्वासाठी भरपाई.
    • ज्या कंपन्यांमध्ये 10 किंवा त्यापेक्षा जास्त कर्मचारी आहेत त्यांना EPF जमा करावा लागतो. कर्मचारी आणि मालक दोघांनाही पगाराचा काही भाग जमा करावा लागतो. निवृत्ती आणि आणीबाणीसाठी हा सुरक्षित पैसा आहे.

    काम-जीवन संतुलन म्हणजे काय?

    वर्क-लाइफ बॅलन्स म्हणजे व्यावसायिक जीवन आणि वैयक्तिक जीवन यांच्यात असा समतोल निर्माण करणे, जेणेकरून दोन्ही प्रणाली सुरळीत चालतील. कोणताही कर्मचारी त्याच्या कामासाठी आणि वैयक्तिक जबाबदाऱ्या तसेच छंद, कुटुंब आणि विश्रांतीसाठी पुरेसा वेळ देऊ शकतो.

    मानसिक शांतता, शारीरिक आरोग्य आणि उत्तम कार्यक्षमतेसाठी कार्य-जीवन संतुलन आवश्यक आहे, परंतु नेहमी चालू असलेल्या (24/7) संस्कृतीमुळे लोकांना ते कठीण वाटते.

    स्रोत:

    तज्ञांशी संभाषण

    श्रम आणि रोजगार मंत्रालय - https://labour.gov.in/

    उद्योगपती हर्ष गोएंका यांचे पोस्ट - https://x.com/hvgoenka/status/1877330453826257211