लाइफस्टाइल डेस्क, नवी दिल्ली. तुम्ही अनेकदा लोकांना असे म्हणताना ऐकले असेल की उपवास करताना फक्त सैंधव मीठच वापरावे, पण तुम्ही कधी विचार केला आहे का की या प्राचीन परंपरेमागे काही वैज्ञानिक कारण आहे का?

उपवासाच्या वेळी आपण दरवेळी विचार न करता सैंधव मीठ खरेदी करतो, पण आपल्याला माहित आहे का की ते आपल्या रोजच्या पांढऱ्या मीठापेक्षा (Rock Salt vs White Salt) किती वेगळे आहे? चला, हा वाद कायमचा संपवूया आणि सैंधव मीठामागील काही लपलेले सत्य जाणून घेऊया जे तुम्हाला आश्चर्यचकित करतील.

रॉक सॉल्ट आणि व्हाईट सॉल्टमध्ये खरा फरक काय आहे?

रॉक मीठ (Rock Salt)
हे पर्वतांमधून काढलेले एक नैसर्गिक खनिज आहे. त्यावर प्रक्रिया केली जात नाही, ज्यामुळे त्यातील नैसर्गिक खनिजे (जसे की मॅग्नेशियम, पोटॅशियम, लोह आणि जस्त) टिकून राहतात. म्हणूनच त्याचा रंग फिकट गुलाबी असतो, ज्यामुळे त्याला "गुलाबी मीठ" असे म्हणतात. आयुर्वेदात ते खूप शुद्ध मानले जाते आणि म्हणूनच उपवास करताना त्याचा वापर केला जातो. सैंधव मीठामध्ये पांढऱ्या मीठापेक्षा सोडियमचे प्रमाण कमी असते, ज्यामुळे ते हृदयरोग्यांसाठी एक चांगला पर्याय बनते.

पांढरे मीठ (Table Salt)
ते समुद्राच्या पाण्यातून काढले जाते आणि विविध प्रक्रियांद्वारे शुद्ध केले जाते. या प्रक्रियेतून त्यातील अनेक नैसर्गिक खनिजे काढून टाकली जातात. त्यानंतर आयोडीन जोडले जाते, जे थायरॉईड सारख्या आजारांना प्रतिबंध करण्यासाठी आवश्यक आहे. पांढऱ्या मीठात सोडियमचे प्रमाण जास्त असते आणि या मीठाचे जास्त सेवन केल्याने उच्च रक्तदाब आणि हृदयरोगाचा धोका वाढू शकतो.

आरोग्याच्या बाबतीत खरा विजेता कोण आहे?

    सैंधव मीठ चांगले मानले जाते कारण:

    • कमी सोडियम: त्यात पांढऱ्या मिठापेक्षा कमी सोडियम असते, जे उच्च रक्तदाब नियंत्रित करण्यास मदत करू शकते.
    • भरपूर खनिजे: यात लोह, जस्त आणि मॅग्नेशियम सारख्या 84 ट्रेस खनिजे भरपूर प्रमाणात असतात, जे शरीरासाठी खूप फायदेशीर असतात.
    • पचनास मदत करते: आयुर्वेदानुसार, सैंधव मीठ पचन सुधारते आणि गॅस, अपचन यासारख्या समस्यांपासून आराम देते.

    सैंधव मीठाचा एक मोठा तोटा देखील आहे.
    सैंधव मीठामध्ये आयोडीनचे प्रमाण कमी असते किंवा अजिबात नसते. आयोडीन हे थायरॉईड ग्रंथीचे योग्य कार्य आणि मेंदूच्या विकासासाठी आवश्यक असलेले पोषक तत्व आहे. सैंधव मीठाचा वापर केल्याने आयोडीनची कमतरता होऊ शकते.

    हे खरे आहे की सैंधव मीठ हे पांढऱ्या मीठापेक्षा जास्त नैसर्गिक आणि खनिजांनी समृद्ध आहे, परंतु याचा अर्थ असा नाही की तुम्ही पांढरे मीठ पूर्णपणे सोडून द्यावे.

    • दोन्हीमध्ये संतुलन राखणे हाच सर्वोत्तम मार्ग आहे.
    • नवरात्री किंवा उपवासाच्या दिवसांत तुम्ही सैंधव मीठ वापरावे.
    • तुमच्या शरीराला पुरेसे आयोडीन मिळावे म्हणून तुमच्या दैनंदिन आहारात पांढरे मीठ वापरा.

    लक्षात ठेवा, कोणतेही मीठ, मग ते सैंधव मीठ असो किंवा पांढरे मीठ, जास्त प्रमाणात सेवन केल्यास ते हानिकारक ठरू शकते. म्हणून, ते नेहमी कमी प्रमाणात सेवन करा आणि निरोगी रहा.

    हेही वाचा: Shardiya Navratri 2025: साबुदाणा वडा ते फराळी ढोकळा – घरच्या हातची खमंग उपवास रेसिपीज