जेएनएन, नवी दिल्ली: What Is Sir Creek: संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी गुरुवारी पाकिस्तानला थेट इशारा दिला. एका कार्यक्रमात बोलताना ते म्हणाले की, सर क्रीक सेक्टरमध्ये कोणत्याही कारवाईला भारत सडेतोड प्रत्युत्तर देईल. जे इतिहास आणि भूगोल दोन्ही बदलू शकते.
खरं तर, गुरुवारी संरक्षणमंत्र्यांनी गुजरातमधील भूज येथे भारत-पाकिस्तान सीमेजवळ एका कार्यक्रमात भाग घेतला. या दरम्यान त्यांनी पाकिस्तानला थेट इशारा दिला. या लेखात, सर क्रीक म्हणजे काय आणि ते भारत आणि पाकिस्तानसाठी इतके महत्त्वाचे का आहे हे आपण समजावून सांगूया.
सर क्रीक म्हणजे काय?
- सर क्रीक हे भारतातील गुजरात आणि पाकिस्तानातील सिंधच्या सीमेवर स्थित आहे. ते कच्छच्या रणाच्या दलदलीच्या पसरलेल्या भागातून सुमारे 96 किलोमीटर पसरलेले आहे, जिथे अरबी समुद्र जमिनीत विलीन होतो.
- गेल्या अनेक दशकांपासून, सीमा कशी आखावी याच्या वेगवेगळ्या व्याख्यांमुळे दोन्ही शेजारी देशांमधील साक खाडीवरून वाद निर्माण झाले आहेत. हे वाद क्रीकच्या मुखापासून त्याच्या उत्तरेकडील बिंदूपर्यंत आहेत.
- 1947 च्या फाळणीनंतर सिंध पाकिस्तानचा भाग झाला, तर गुजरात भारतातच राहिला हे लक्षात घेतले पाहिजे. 1968 मध्ये, एका आंतरराष्ट्रीय न्यायाधिकरणाने कच्छच्या रण सीमाप्रश्नाचा बहुतांश भाग सोडवला, परंतु सर क्रीकवरील वाद अजूनही सुरू आहे.
पाकिस्तानचा वेगळा दावा -
दरम्यान, पाकिस्तानचा दावा आहे की संपूर्ण सर क्रीक सिंधमध्ये आहे. पाकिस्तानने नेहमीच 1914 च्या ठरावाचा उल्लेख केला आहे ज्यामध्ये सर क्रीकच्या पूर्व किनाऱ्यावरील सीमा निश्चित केली गेली होती. तथापि, भारताचा असा दावा आहे की हा ठराव, ज्याला थलवेग तत्व म्हणूनही ओळखले जाते, तो जलवाहतुकीच्या पाण्याच्या मध्यभागी सीमा निश्चित करतो.
भारत 1925 च्या नकाशा आणि जलप्रवाहाच्या मध्यभागी लावलेल्या खुणा वापरून आपल्या दाव्याचे समर्थन करतो, तर पाकिस्तानचा असा युक्तिवाद आहे की थलवेग तत्व फक्त नद्यांसाठीच संबंधित आहे आणि सर क्रीक सारख्या भरती-ओहोटीच्या स्थानाला लागू होत नाही.
सर क्रीकचे आर्थिक महत्त्व खूप मोठे आहे-
हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की सर क्रीकचे लष्करी महत्त्व कमी असले तरी त्याचे आर्थिक महत्त्व प्रचंड आहे. असे मानले जाते की या प्रदेशात तेल आणि वायूचे साठे असू शकतात, जे भारतासाठी खूप फायदेशीर ठरू शकतात.
दोन्ही देशांमधील प्रादेशिक वादाचा परिणाम मच्छिमारांवरही होतो. मच्छिमार अनेकदा चुकून शेजारील देशाच्या नियंत्रणाखालील पाण्यात घुसतात, ज्यामुळे त्यांना अटक होते. आंतरराष्ट्रीय कायदा शिथिल असूनही, पाकिस्तान अनेकदा भारतीय मच्छिमारांना दीर्घकाळासाठी ताब्यात ठेवतो.
संरक्षणमंत्र्यांचा पाकिस्तानला इशारा
गुरुवारी झालेल्या कार्यक्रमाला संबोधित करताना संरक्षणमंत्र्यांनी सांगितले होते की, जर पाकिस्तानने सर क्रीक परिसरात कोणतेही दुष्प्रचार केले तर त्याला योग्य उत्तर दिले जाईल.
आपल्या भाषणात त्यांनी सांगितले की, स्वातंत्र्याच्या 78 वर्षांनंतरही, सर क्रीक परिसरातील सीमा वाद अजूनही चिघळत आहे. भारताने तो संवादाद्वारे सोडवण्यासाठी अनेक प्रयत्न केले आहेत, परंतु पाकिस्तानचे हेतू अस्पष्ट आहेत. सर क्रीकला लागून असलेल्या भागात अलिकडेच झालेल्या लष्करी पायाभूत सुविधांच्या विस्तारावरून त्याचे हेतू स्पष्ट होतात.
त्यांनी पुढे सांगितले की, भारतीय लष्कर आणि सीमा सुरक्षा दल (BSF) संयुक्तपणे आणि सतर्कतेने भारताच्या सीमांचे रक्षण करत आहेत. सर क्रीक परिसरात पाकिस्तानच्या कोणत्याही चुकीच्या कृतीला जोरदार प्रत्युत्तर दिले जाईल जे इतिहास आणि भूगोल दोन्ही बदलून टाकेल. 1965 च्या युद्धात, भारतीय लष्कराने लाहोरपर्यंत पोहोचण्याची क्षमता दाखवली. आज, 2025 मध्ये, पाकिस्तानने हे लक्षात ठेवले पाहिजे की कराचीला जाणारा एक मार्ग सर क्रीकमधून जातो.