लाइफस्टाइल डेस्क, नवी दिल्ली. World Stroke Day 2025: देशात स्ट्रोकचे रुग्ण झपाट्याने वाढत आहेत. इंडियन स्ट्रोक असोसिएशनच्या मते, भारतात दरवर्षी अंदाजे 18 लाख लोकांना स्ट्रोकचा त्रास होतो, ज्यामध्ये तरुणांची संख्या वाढत आहे. वेळेवर खबरदारी घेतल्यास आणि निरोगी जीवनशैली स्वीकारल्यास या आजाराचा धोका लक्षणीयरीत्या कमी करता येतो असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.
आकाश हेल्थकेअर येथील न्यूरोलॉजी विभागाचे संचालक आणि विभागप्रमुख डॉ. मधुकर भारद्वाज स्पष्ट करतात की मेंदूला रक्त आणि ऑक्सिजनचा पुरवठा खंडित झाल्यास स्ट्रोक होतो. रक्ताच्या गुठळ्या किंवा मेंदूच्या रक्तवाहिनी फुटल्यामुळे हा अडथळा येऊ शकतो. या प्रकरणात, मेंदूच्या पेशी काही मिनिटांतच मरण्यास सुरुवात करतात, ज्यामुळे रुग्णाच्या जीवाला धोका निर्माण होऊ शकतो.
स्ट्रोकसाठी 5 जोखीम घटक
उच्च रक्तदाब
डॉक्टरांच्या मते, 60% स्ट्रोक रुग्णांमध्ये उच्च रक्तदाब हे स्ट्रोकचे मुख्य कारण आहे. दीर्घकालीन उच्च रक्तदाब मेंदूतील नसा कमकुवत करतो, ज्यामुळे रक्तवाहिन्या फुटण्याचा धोका वाढतो. म्हणून, नियमितपणे तुमचा रक्तदाब तपासा आणि वेळेवर औषधे घ्या.
मधुमेह
रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढल्याने रक्तवाहिन्या सूजण्याचा आणि ब्लॉकेज होण्याचा धोका वाढतो. कुमार म्हणतात की मधुमेह असलेल्या लोकांना सामान्य लोकसंख्येच्या तुलनेत स्ट्रोकचा धोका दुप्पट असतो. तुमच्या साखरेची पातळी नियंत्रित ठेवणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
धूम्रपान आणि दारू
तंबाखू आणि धूम्रपान रक्तवाहिन्या अरुंद करतात आणि रक्ताच्या गुठळ्या होण्याचा धोका वाढवतात. तज्ञांचा असा अंदाज आहे की धूम्रपानामुळे स्ट्रोकचा धोका 50% वाढतो. जास्त मद्यपान केल्याने मेंदूतील रक्तस्रावाचा धोका देखील वाढतो.
लठ्ठपणा आणि शारीरिक हालचालींचा अभाव
जास्त वजन, अयोग्य आहार आणि कमी शारीरिक हालचालींमुळे हृदय आणि रक्तवाहिन्यांवर दबाव वाढतो. यामुळे उच्च रक्तदाब आणि कोलेस्टेरॉल होऊ शकतो, ज्यामुळे स्ट्रोक होऊ शकतो. म्हणून, दररोज किमान 30 मिनिटे व्यायाम करा.
उच्च कोलेस्ट्रॉल
रक्तातील खराब कोलेस्टेरॉल (LDL) वाढल्याने रक्तवाहिन्यांमध्ये प्लाक तयार होऊ शकतो, ज्यामुळे रक्तप्रवाह रोखू शकतो. डॉक्टर फास्ट फूड, तळलेले पदार्थ आणि ट्रान्स फॅट्स टाळण्याचा सल्ला देतात.
सुरुवातीची लक्षणे ओळखणे अत्यंत आवश्यक आहे
डॉ. स्ट्रोकची सुरुवातीची लक्षणे ओळखणे अत्यंत महत्वाचे आहे हे स्पष्ट करतात:
चेहरा वळणे
एका हाताला किंवा पायाला अचानक कमजोरी येणे.
स्पष्टपणे बोलण्यास असमर्थता
अशा परिस्थितीत, "गोल्डन अवर" मध्ये ताबडतोब रुग्णालयात जा. वेळेवर उपचार केल्याने रुग्णाचे प्राण वाचू शकतात आणि नंतर अपंगत्व येण्याचा धोका कमी होऊ शकतो.
जीवनशैलीत छोटे बदल, जसे की निरोगी खाणे, ताणतणाव व्यवस्थापन आणि नियमित आरोग्य तपासणी, स्ट्रोकचा धोका लक्षणीयरीत्या कमी करू शकतात. तज्ञ म्हणतात, "थोडीशी जाणीव जीव वाचवू शकते."
- डॉ. मधुकर भारद्वाज (संचालक आणि विभागप्रमुख, न्यूरोलॉजी, आकाश हेल्थकेअर) यांच्याशी झालेल्या संभाषणावर आधारित