नवी दिल्ली: दिवाळीत स्वयंपाकघरातून कांदा गायब झाला तर जेवणाची चव फिकी पडू शकते. म्हणूनच सरकारने यावेळी आगाऊ तयारी केली आहे. कांद्याचे भाव वाढू नयेत आणि लोकांना दिलासा मिळावा यासाठी केंद्र सरकारने देशभरात 'ऑनियन ट्रेन' (onion trains) चालवण्याचे महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे.

या विशेष गाड्या एका वेळी 1,700 टनांपर्यंत कांदे वाहून नेऊ शकतात, तर एका सामान्य ट्रकमध्ये फक्त 25 टन कांदे वाहून नेले जातात. याचा अर्थ असा की रेल्वे डिलिव्हरी खूप जलद आणि वारंवार होईल. या गाड्या गुवाहाटी, कोलकाता, चंदीगड आणि चेन्नई सारख्या प्रमुख शहरांमध्ये थेट कांदे पोहोचवत आहेत.

कांद्याच्या किमतींवर परिणाम

गेल्या वर्षी दिवाळीपूर्वी कांद्याचे दर  (Onion Price)  60 रुपये प्रति किलोपर्यंत पोहोचले होते. यावेळी सरकारी हस्तक्षेपामुळे भाव खूपच कमी आहेत.

  • दिल्लीत कांदा 32 रुपये किलो दराने उपलब्ध आहे, जो गेल्या वर्षी 57 रुपये किलो दराने विकला जात होता.
  • मुंबईत प्रति किलो ₹30 (गेल्या वर्षी ₹58).
  • चेन्नईमध्ये प्रति किलो ₹30 (गेल्या वर्षी ₹60).
  • रांचीमध्ये प्रति किलो ₹25 (गेल्या वर्षी ₹60).

सध्या देशभरात सरासरी किंमत प्रति किलो सुमारे 26 रुपये आहे, तर ईशान्येकडील भागात ती 36 रुपये प्रति किलो इतकी जास्त आहे. म्हणूनच गुवाहाटीला कांद्याच्या गाड्या पाठवल्या जात आहेत.

केंद्र सरकारची योजना काय आहे?

    केंद्र सरकारने किंमत स्थिरीकरण निधी (PSF) अंतर्गत 3 लाख टन कांदे खरेदी केले. किरकोळ विक्री 4 सप्टेंबरपासून सुरू झाली. सुरुवातीला, किंमत प्रति किलो 24 रुपये निश्चित करण्यात आली होती, परंतु नंतर बाजारभाव कमी करण्यासाठी ती 20 रुपये करण्यात आली.

    दिवाळीत सवलत का आवश्यक आहे?

    सणासुदीच्या काळात कांद्याची मागणी वाढते आणि साठवणुकीमुळे अनेकदा कांद्याचे भाव प्रति किलो 80-100  रुपयांपर्यंत पोहोचतात. यावर्षी उत्पादनातही 27% वाढ झाली आहे - अंदाजे 3.07 दशलक्ष टन. त्यामुळे, सरकारला आशा आहे की पुरवठा स्थिर राहील आणि किमती नियंत्रणात राहतील.

    जेवणाच्या ताटापासून ते महागाईपर्यंत

    कांदा हा केवळ स्वयंपाकघरातील मसाला नाही तर महागाईचे एक प्रमुख कारण आहे. किमतीत थोडीशी वाढ देखील संपूर्ण बाजारपेठेत खळबळ निर्माण करते. सांख्यिकी मंत्रालयाच्या ताज्या आकडेवारीनुसार, ऑगस्ट 2025 मध्ये किरकोळ महागाई 2.07% होती, ज्यामध्ये भाज्यांचा वाटा लक्षणीय होता. टोमॅटो, अंडी, मांस आणि माशांच्या वाढत्या किमतींमुळे ऑगस्टमध्ये किरकोळ महागाई जुलैमधील 1.61% वरून 2.07% वर पोहोचली.

    जरी महागाई रिझर्व्ह बँकेच्या 2-6% च्या लक्ष्य मर्यादेत असली तरी, अनियमित हवामान आणि असमान पीक उत्पादन परिस्थिती गुंतागुंतीची करू शकते. भाज्यांच्या किमतीतील अस्थिरतेचा एक महत्त्वाचा घटक असलेले कांदे ऐतिहासिकदृष्ट्या अन्न महागाईचे चालक राहिले आहेत. सप्टेंबर 2024 मध्ये, एकूण अन्नधान्याच्या किमतीत वाढ होण्यात भाज्यांच्या महागाईचा वाटा 63% होता, ज्यामध्ये कांद्याच्या किमती 66.2%, टोमॅटो 42.4% आणि बटाट्याच्या किमती 65.3% होत्या.

    अशा परिस्थितीत, सरकार यावेळी कांद्याची कमतरता टाळू इच्छिते. रेल्वेने कांद्याची वाहतूक केल्याने ग्राहकांना स्वस्त वस्तू तर मिळतीलच, शिवाय ते त्यांच्या सणासुदीच्या जेवणाची चवही टिकवून ठेवतील आणि पैसेही वाचवतील.