जेएनएन, मुंबई : आज देशभरात भक्तिभावाने ललिता पंचमी साजरी करण्यात येत आहे. नवरात्र उत्सवातील हा पाचवा दिवस असून देवी दुर्गेच्या ललिता स्वरूपाची पूजा या दिवशी केली जाते. अश्विन शुद्ध पंचमीला येणाऱ्या या उत्सवाला अनेक ठिकाणी ‘उपांगललिता व्रत’ असेही म्हटले जाते.
पौराणिक मान्यतेनुसार, देवीने असुरांचा संहार करून धर्मसंस्थापनेसाठी घेतलेल्या विविध रूपांपैकी ललिता स्वरूप विशेष मानले जाते. या दिवशी विधिपूर्वक देवीची पूजा करून, उपवास व व्रत केल्याने साधकाला ऐश्वर्य, आरोग्य, समृद्धी व मंगलमय जीवन प्राप्त होते, असे मानले जाते. महिलांनी या दिवशी विशेषतः आरती, देवीची स्तुती व पारायण करून कुटुंबाच्या मंगलकामनेसाठी प्रार्थना केल्या.
पूजेचे महत्त्व
पौराणिक मान्यतेनुसार, देवीने असुरांचा संहार करून धर्मसंस्थापनेसाठी अनेक रूपे धारण केली. त्यातील ललिता हे रूप स्त्रीशक्ती, करुणा व ऐश्वर्याचे प्रतीक मानले जाते. ललिता पंचमीच्या दिवशी उपवास, व्रत, जप आणि देवीची विशेष पूजा केल्यास जीवनातील संकटे दूर होतात, इच्छित मनोकामना पूर्ण होतात, अशी श्रद्धा आहे.
पूजेची परंपरा
- या दिवशी सकाळी स्नान करून स्वच्छ वस्त्र परिधान करतात.
- घरात वा मंदिरात देवीसमोर कलश स्थापन करून ललिता देवीची मूर्ती वा प्रतिमा ठेवली जाते.
- पंचामृत स्नान, फुलांचा शृंगार, लाल वस्त्र, हळद-कुंकू, फळे व पंचमेव्याचा नैवेद्य अर्पण केला जातो.
- दुर्गासप्तशती किंवा देवी ललितेच्या स्तोत्रांचे पठण केले जाते.
- महिलांनी संध्याकाळी आरती करून देवीला नवस अर्पण करण्याची परंपरा आहे.
ललिता पंचमी पूजेचा इतिहास व पौराणिक कथा
- देवी भागवत पुराण आणि ललिता सहस्रनाम यामध्ये ललिता देवीचे महत्त्व वर्णन केलेले आहे.
- एकदा असुरांच्या अत्याचारामुळे त्रस्त देवतांनी देवीला प्रार्थना केली. त्या वेळी देवीने ललिता रूप धारण करून राक्षसांचा संहार केला.
- ललिता हे रूप करुणा, सर्जनशीलता, प्रेम, समृद्धी आणि मातृशक्तीचे प्रतीक मानले जाते.
- काही कथांनुसार, ललिता पंचमी ही उपांगललिता व्रत म्हणून ओळखली जाते. उपांग म्हणजे दुर्गामातेच्या शक्तींचे (आंगभूत शक्तींचे) आवाहन.
हेही वाचा: Shardiya Navratri 5th Day: आई स्कंदमातेची पूजा कोणत्या पद्धतीने करावी? त्यांचे आवडते पदार्थ कोणते आहेत? जाणून घ्या