लाईफस्टाईल डेस्क, नवी दिल्ली. International Women’s Day 2025: महिला या समाजाचा एक महत्त्वाचा भाग आहेत, ज्या समाजाच्या उभारणीत महत्त्वपूर्ण योगदान देतात. असे असूनही, आजही देशातील आणि जगातील अनेक महिला त्यांच्या हक्कांसाठी लढत आहेत. अशा परिस्थितीत, महिलांना त्यांच्या हक्कांची जाणीव करून देण्याच्या उद्देशाने दरवर्षी 8 मार्च रोजी आंतरराष्ट्रीय महिला दिन साजरा केला जातो. आपला देश बऱ्याच काळापासून महिला सक्षमीकरणासाठी काम करत आहे. अशा परिस्थितीत, आपले सरकार महिलांसाठी सुरक्षित आणि प्रगतीशील वातावरण निर्माण करण्यासाठी प्रत्येक क्षेत्रात अनेक प्रयत्न करत आहे.

या दिशेने, रेल्वेने महिलांना त्यांचा प्रवास सोपा आणि सुरक्षित करण्यासाठी अनेक सुविधा उपलब्ध करून दिल्या आहेत. या सुविधांबद्दल फार कमी लोकांना माहिती आहे, ज्यामुळे फक्त काही लोकच त्याचा लाभ घेऊ शकतात. अशा परिस्थितीत, महिला दिनानिमित्त, आज आम्ही तुम्हाला रेल्वेकडून महिलांना देण्यात येणाऱ्या काही सुविधांबद्दल सांगणार आहोत-

टीटीई तुम्हाला ट्रेनमधून काढू शकत नाही.
जर काही कारणास्तव तुम्ही रात्री उशिरा ट्रेनमधून प्रवास करत असाल आणि तुमच्याकडे तिकीट नसेल, तर टीटीई तुम्हाला ट्रेनमधून खाली उतरण्याची परवानगी देऊ शकत नाही. जर तुम्हाला जबरदस्तीने ट्रेनमधून खाली उतरवण्याचा प्रयत्न केला गेला तर तुम्ही महिला रेल्वे अधिकाऱ्यांकडे तक्रार करू शकता. जरी तिकिटाशिवाय ट्रेनमध्ये प्रवास करणे बेकायदेशीर आहे. अशा परिस्थितीत, जर तुम्हाला ट्रेनमधून खाली उतरवले गेले असेल, तर तुम्हाला सुरक्षित ठिकाणी नेण्याची जबाबदारी आरपीएफ किंवा जीआरपीची असेल.

महिलांसाठी राखीव बर्थ
लांब पल्ल्याच्या स्लीपर क्लासच्या प्रत्येक कोचमध्ये सहा बर्थच्या आरक्षण कोट्यासाठी, वातानुकूलित 3 टियर (3 एसी) च्या प्रत्येक कोचमध्ये चार ते पाच लोअर बर्थ आणि वातानुकूलित 2 टियर (2 एसी) वर्गाच्या प्रत्येक कोचमध्ये तीन ते चार लोअर बर्थ महिलांसाठी राखीव आहेत. हा कोटा गर्भवती महिला, ज्येष्ठ नागरिक, 45 वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या महिला प्रवाशांसाठी निश्चित करण्यात आला आहे.

महिलांसाठी खालचा बर्थ
रेल्वेच्या संगणकीकृत प्रवासी आरक्षण प्रणालीअंतर्गत, आरक्षणादरम्यान सीट पर्याय दिला नसला तरीही, 45 वर्षांवरील ज्येष्ठ नागरिक, महिला प्रवाशांना आपोआप खालची जागा दिली जाईल अशी तरतूद आहे. ही तरतूद अजूनही लागू राहील.

बर्थ एक्सचेंज करण्याचा अधिकार
जर तुम्ही गर्भवती असाल आणि तुम्हाला मधली किंवा वरची सीट मिळाली असेल, तर ट्रेन सुटल्यानंतर जर खालची सीट रिकामी राहिली तर गर्भवती महिला तिकीट तपासणी कर्मचाऱ्यांशी संपर्क साधू शकते आणि मधली किंवा वरची सीट न देता खालची सीट मागू शकते.

    तिकिटे बुक करण्यासाठी रांग
    ऑनलाइन बुकिंग व्यतिरिक्त, ज्या आरक्षण कार्यालयांमध्ये अद्याप संगणकीकृत प्रणाली स्थापित केलेली नाही आणि महिला प्रवाशांसाठी स्वतंत्र काउंटर नसल्यास, महिलांना तिकीट मिळविण्यासाठी सामान्य रांगेत उभे राहण्याची आवश्यकता नाही. ती सामान्य लाईन व्यतिरिक्त, त्याच काउंटरवर वेगळी लाईन लावू शकते.

    महिलांसाठी राखीव कोच
    मेल/एक्सप्रेस गाड्यांमध्ये अनारक्षित श्रेणीतील महिलांसाठी स्वतंत्र कोच राखीव असेल. याशिवाय, 150 किमी पर्यंत कमी अंतर कापणाऱ्या उपनगरीय गाड्यांमध्ये महिलांसाठी स्वतंत्र डबे/कोचे आरक्षण असते. याशिवाय, आवश्यक आणि शक्य तेथे, भारतीय रेल्वे महिला विशेष गाड्या देखील चालवते. याबद्दलची माहिती तुम्हाला रेल्वे कार्यालयातून मिळू शकते.