लाइफस्टाइल डेस्क, नवी दिल्ली. सध्या देशभरात प्रजासत्ताक दिनाची (Republic Day 2025) तयारी सुरू आहे. हा एक राष्ट्रीय सण आहे, जो दरवर्षी 26 जानेवारी रोजी मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. हा दिवस प्रत्येक भारतीयासाठी अभिमानाचा दिवस आहे. 26 जानेवारी हा अनेक अर्थाने खास आहे, कारण हा दिवस आपल्याला प्रजासत्ताक असल्याची आठवण करून देतो. इतिहासाच्या पानांमध्ये हा दिवस विशेष मानला जातो कारण या दिवशी देशात लोकशाहीची स्थापना झाली.
हा खास प्रसंग साजरा करण्यासाठी दरवर्षी 26 जानेवारीला प्रजासत्ताक दिन साजरा केला जातो. यानिमित्ताने देशभरात जल्लोषाचे वातावरण आहे. याशिवाय या दिवशी देशाची राजधानी दिल्लीत कर्तव्य पथवर परेडचे आयोजनही केले जाते. याशिवाय देशाचे राष्ट्रपती यावेळी राष्ट्रध्वज फडकवतात.
तथापि, प्रजासत्ताक दिनी राष्ट्रपती ध्वज का फडकवतात (Flag Ceremony Difference आणि पंतप्रधान स्वातंत्र्यदिनी ध्वज का फडकवतात याबद्दल लोकांमध्ये अनेकदा गोंधळ होतो. अशा परिस्थितीत आज या लेखात आम्ही तुम्हाला या प्रश्नाचे उत्तर देणार आहोत. ध्वजारोहण आणि ध्वज फडकवणे यात काय फरक आहे हे देखील आपल्याला कळेल.
ध्वजारोहण म्हणजे काय?
देश यंदा 76 वा प्रजासत्ताक दिन साजरा करणार आहे. याचा अर्थ भारताला प्रजासत्ताक होऊन 75 वर्षे झाली आहेत. या विशेष सोहळ्यासाठी देशभरात जय्यत तयारी सुरू आहे. दरवर्षीप्रमाणे याही वर्षी 26 जानेवारीला म्हणजेच प्रजासत्ताक दिनानिमित्त देशाचे राष्ट्रपती राष्ट्रध्वज फडकावणार आहेत. ध्वज फडकवण्यासाठी राष्ट्रध्वज खांबाच्या वर बांधला जातो आणि नंतर राष्ट्रपती दोरी ओढून ध्वज फडकवतात.
ध्वजारोहणाच्या वेळी काय होते?
त्याच वेळी, स्वातंत्र्य दिनानिमित्त ध्वजारोहण केले जाते, जे ध्वजारोहण करण्यापेक्षा बरेच वेगळे आहे. 15 ऑगस्ट या दिवशी देशाचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावर ध्वजारोहण करतात. ध्वजारोहण हे झेंडा फडकवणे करण्यापेक्षा वेगळे आहे. यावेळी राष्ट्रध्वज वरच्या दिशेने खेचला जातो आणि नंतर फडकवला जातो.
हे असे केले जाते कारण जेव्हा आपल्या देशाला गुलामगिरीतून स्वातंत्र्य मिळाले तेव्हा ब्रिटीश सरकारचा झेंडा उतरवून आपला राष्ट्रध्वज उंचावला होता. याच कारणामुळे हा ध्वज वरच्या दिशेने उचलला जातो आणि नंतर 15 ऑगस्टला म्हणजेच स्वातंत्र्यदिनी फडकवला जातो.
प्रजासत्ताक दिनी राष्ट्रपती तिरंगा का फडकवतात?
आता लोकांच्या मनात येणारा दुसरा प्रश्न म्हणजे प्रजासत्ताक दिनी राष्ट्रपती आणि 15 ऑगस्टला पंतप्रधान ध्वजारोहण का करतात. वास्तविक, असे घडते कारण 15 ऑगस्ट 1947 रोजी देश स्वतंत्र झाला, त्यावेळी पंतप्रधान देशाचे प्रमुख होते. त्यामुळे तत्कालीन पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांनी ध्वजारोहण केले.
26 जानेवारी 1950 रोजी प्रजासत्ताक दिनानिमित्त राज्यघटना लागू झाली तेव्हा डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी राष्ट्रपती पदाची शपथ घेतली होती आणि त्यामुळे ते देशाचे घटनात्मक प्रमुख होते. अशा स्थितीत त्यांनी पहिल्या प्रजासत्ताक दिनी ध्वजारोहण केले होते. तेव्हापासून आजतागायत ही परंपरा सुरू आहे.