लाइफस्टाइल डेस्क, नवी दिल्ली. भारत हा विविधतेत एकतेसाठी ओळखला जाणारा देश आहे. येथे शेकडो भाषा आणि बोलीभाषा बोलल्या जातात, त्यापैकी हिंदी ही देशातील सर्वात जास्त बोलली जाणारी आणि समजली जाणारी भाषा आहे. दरवर्षी 14 सप्टेंबर हा दिवस देशभरात हिंदी दिन (Hindi Diwas 2025) म्हणून मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो.

पण तुम्ही कधी विचार केला आहे का की 14 सप्टेंबर हा दिवस (Hindi Diwas History) साजरा करण्यासाठी का निवडला गेला? दुसरी तारीख का नाही? यामागे एक ऐतिहासिक कारण आहे, जे तुम्हाला माहित असले पाहिजे. 

संविधान सभेने एक ऐतिहासिक निर्णय घेतला
भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर, देशासमोर एक मोठा प्रश्न उभा राहिला - तो म्हणजे राष्ट्रभाषेचा. संपूर्ण देशाला एकत्र बांधू शकेल अशा भाषेची आवश्यकता होती. मोठ्या लोकसंख्येद्वारे बोलली जाणारी आणि समजणारी हिंदी ही या पदासाठी सर्वात प्रबळ दावेदार होती.

या संदर्भात, 14 सप्टेंबर 1949 रोजी भारताच्या संविधान सभेत एक ऐतिहासिक निर्णय घेण्यात आला. या दिवशी, संविधान निर्मात्यांनी कलम 343 अंतर्गत देवनागरी लिपीत लिहिलेली हिंदी ही भारतीय प्रजासत्ताकाची अधिकृत भाषा असेल असा निर्णय घेतला. या निर्णयामुळे हिंदी देशाच्या ओळखीचा आणि प्रशासकीय कामाचा केंद्रबिंदू बनला.

या निर्णयामुळे देशाचे तत्कालीन पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांनी 1953 मध्ये पहिल्यांदा 14 सप्टेंबर हा दिवस हिंदी दिन म्हणून साजरा करण्याची घोषणा केली आणि तेव्हापासून ही परंपरा आजही चालू आहे.

हा दिवस साजरा करण्याचा उद्देश काय आहे?
हिंदी दिवसाचा उद्देश केवळ ऐतिहासिक तारीख लक्षात ठेवणे नाही तर त्यामागे अनेक कारणे आहेत-

    जागरूकता वाढवणे- देशातील नागरिकांमध्ये, विशेषतः सरकारी कार्यालये आणि शैक्षणिक संस्थांमध्ये, संविधानात हिंदीचे स्थान आणि महत्त्व याबद्दल जागरूकता पसरवण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो.

    भाषेचा विकास आणि संवर्धन- हिंदी दिवस हिंदी भाषेच्या विकासावर, तिच्या शब्दसंग्रहात वाढ करण्यावर आणि ती अधिक व्यावहारिक बनवण्यावर भर देतो.

    हिंदीबद्दल अभिमानाची भावना- हिंदी ही जगातील तिसऱ्या क्रमांकाची सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे. अशा परिस्थितीत, हिंदी दिन हा लोकांना, विशेषतः परदेशात राहणाऱ्यांना, या भाषेबद्दल अधिक जागरूक करण्यासाठी साजरा केला जातो.

    हिंदी दिवस कसा साजरा केला जातो?
    हिंदी दिवसानिमित्त देशभरात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते. शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये भाषणे, वादविवाद, कविता वाचन, निबंध लेखन आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात. सरकारी कार्यालयांमध्ये आठवडाभर चालणारा अधिकृत भाषा सप्ताह किंवा हिंदी पंधरवडा आयोजित केला जातो.