लाईफस्टाईल डेस्क, नवी दिल्ली. उन्हाळ्यात तापमान वाढल्याने शरीराला जास्त घाम येतो. जर हे पाण्याचे नुकसान भरून काढले नाही तर डिहायड्रेशन (Dehydration)होऊ शकते, जे आरोग्यासाठी गंभीर धोका निर्माण करू शकते.
बऱ्याचदा लोक डिहायड्रेशनला फक्त तहान लागण्याशी जोडतात, परंतु त्याची इतरही अनेक लक्षणे (Signs of Dehydration) आहेत, जी वेळेत ओळखता येतात आणि टाळता येतात. डिहायड्रेशनची लक्षणे (Dehydration Symptoms) कशी दिसतात ते जाणून घेऊया.
डिहायड्रेशनची चेतावणी देणारी चिन्हे (Dehydration Warning Signs)
तोंड आणि त्वचेचा कोरडेपणा
डिहायड्रेशनची सर्वात सामान्य लक्षणे म्हणजे कोरडे तोंड आणि खडबडीत त्वचा. जेव्हा शरीरात पाण्याची कमतरता असते तेव्हा लाळेचे उत्पादन कमी होते, ज्यामुळे तोंड कोरडे पडते. तसेच, त्वचेची लवचिकता कमी होते आणि ती कोरडी होते.
डोकेदुखी आणि चक्कर येणे
शरीरात पाण्याची कमतरता रक्तदाब कमी करू शकते, ज्यामुळे डोकेदुखी किंवा चक्कर येते. जर तुम्हाला कोणत्याही कारणाशिवाय डोकेदुखी होत असेल तर ते डिहायड्रेशनचे लक्षण असू शकते.
मूत्र बाहेर पडण्याचे प्रमाण कमी होणे आणि त्याचा रंग गडद होणे.
साधारणपणे निरोगी व्यक्ती दिवसातून 6-7 वेळा लघवी करते, परंतु डिहायड्रेशनमुळे लघवीचे प्रमाण कमी होते आणि त्याचा रंग गडद पिवळा किंवा तपकिरी होऊ शकतो. हे शरीरात पाण्याच्या कमतरतेचे स्पष्ट लक्षण आहे.
थकवा आणि अशक्तपणा जाणवणे
पाण्याअभावी शरीराची ऊर्जा पातळी कमी होते, ज्यामुळे कोणतेही कठोर परिश्रम न करता थकवा आणि अशक्तपणा जाणवू लागतो. लहान-लहान कामे करतानाही आळस वाटू लागतो.
स्नायू पेटके
डिहायड्रेशनमुळे शरीरातील इलेक्ट्रोलाइट्स (सोडियम, पोटॅशियम) चे संतुलन बिघडते, ज्यामुळे स्नायूंमध्ये पेटके किंवा वेदना होऊ शकतात. विशेषतः उन्हाळ्यात जास्त घाम आल्यामुळे ही समस्या वाढते.
लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण
मेंदूचा सुमारे 75% भाग पाण्याने बनलेला असतो. शरीरात पाण्याची कमतरता असल्यास लक्ष केंद्रित कमी होते, चिडचिड वाढते आणि विचार करण्याची क्षमता देखील प्रभावित होऊ शकते.
खूप भूक लागली आहे
बऱ्याचदा तहान भूक समजली जाते. जर तुम्हाला वारंवार भूक लागत असेल तर तुमच्या शरीराला पाण्याची गरज असू शकते.
जलद हृदय गती
पाण्याअभावी रक्ताचे प्रमाण कमी होते, ज्यामुळे हृदयाला जास्त काम करावे लागते आणि हृदयाचे ठोके वाढतात.
डिहायड्रेशन कसे टाळावे?
- भरपूर पाणी प्या - दिवसातून किमान 8-10 ग्लास पाणी प्या.
- इलेक्ट्रोलाइट पेये घ्या - नारळ पाणी, ओआरएस किंवा लिंबू पाणी पिऊन इलेक्ट्रोलाइट्सची कमतरता भरून काढा.
- फळे आणि भाज्या खा - टरबूज, काकडी, संत्री यांसारख्या फळांमध्ये पाण्याचे प्रमाण जास्त असते.
- कॅफिन आणि अल्कोहोल टाळा - ते डिहायड्रेशन वाढवू शकतात.
- जास्त उन्हात जाणे टाळा - उन्हाळ्यात सावलीत रहा आणि हलके कपडे घाला.
Disclaimer: लेखात नमूद केलेला सल्ला आणि सूचना केवळ सामान्य माहितीच्या उद्देशाने आहेत आणि व्यावसायिक वैद्यकीय सल्ला म्हणून घेऊ नये. आपल्याला काही प्रश्न किंवा चिंता असल्यास, नेहमी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.