लाईफस्टाईल डेस्क, नवी दिल्ली. Navratna Jewellery Story: भारतात दागिने केवळ सजावटीसाठी नसून परंपरा, श्रद्धा आणि संस्कृतीचा एक महत्त्वाचा भाग आहेत. म्हणूनच तुम्हाला भारतात अनेक प्रकारचे दागिने आढळतील , जे शतकानुशतके प्रचलित आहेत. यापैकी एक म्हणजे नवरत्न दागिने.
हा एक असा दागिना आहे जो केवळ सौंदर्यच दाखवत नाही तर आध्यात्मिक आणि ज्योतिषशास्त्रीय महत्त्व देखील देतो. यावेळी दागिन्यांबद्दलच्या आपल्या मालिकेत आपण नवरत्न दागिन्यांवर चर्चा करणार आहोत. या लेखात, आपण अनेक मनोरंजक प्रश्नांची उत्तरे देऊ, ज्यात ते इतके खास का आहेत, त्यांची उत्पत्ती कशी झाली, आणि ते कसे बनवले जातात यासह अनेक मनोरंजक प्रश्नांची उत्तरे देऊ. चला जाणून घेऊया.
नवरत्न ज्वेलरी म्हणजे काय?
"नवरत्न" हा शब्द संस्कृतमधून आला आहे, ज्याचा अर्थ नऊ रत्ने आहे. हे दागिने नऊ अद्वितीय रत्नांपासून बनवले आहेत, प्रत्येक रत्न विशिष्ट ग्रहाचे प्रतिनिधित्व करते. हे रत्न खालीलप्रमाणे आहेत:
- रुबी - सूर्य
- मोती - चंद्र
- हिरा - शुक्र
- कोरल - मंगळ
- पन्ना - बुध
- पुष्कराज (पिवळा नीलमणी) - गुरु
- निळा नीलम - शनि
- हेसोनाइट - राहू
- मांजरीचा डोळा - केतू
असे मानले जाते की जेव्हा हे नऊ रत्न एकत्र धारण केले जातात तेव्हा ते व्यक्तीच्या जीवनात संतुलन, शुभेच्छा आणि सकारात्मकता आणतात.
(छायाचित्र सौजन्य: इंस्टाग्राम)
नवरत्न दागिन्यांचा इतिहास
नवरत्न दागिन्यांची मुळे खोलवर रुजलेली आहेत. ती वैदिक काळापासून आणि प्राचीन भारतीय ज्योतिषशास्त्रापासून सुरू आहेत. त्या काळात असे मानले जात होते की वेगवेगळे ग्रह मानवी जीवनावर प्रभाव पाडतात आणि हे नऊ रत्न एकत्र परिधान करणे त्यांच्या प्रभावांचे संतुलन राखण्यासाठी शुभ होते.
मुघल काळापासून ते भारतातील अनेक राजघराण्यांच्या राजवटीत, नवरत्न दागिने नेहमीच राजेशाही आणि शक्तीचे प्रतीक राहिले आहेत. सम्राट अकबर, राजा विक्रमादित्य आणि इतर अनेक भारतीय राजे संरक्षण, समृद्धी आणि अधिकाराचे प्रतीक म्हणून त्यांचे नवरत्न दागिने परिधान करत असत.
(छायाचित्र सौजन्य: इंस्टाग्राम)
राजदरबारात नवरत्नेही उपस्थित होती
ऐतिहासिकदृष्ट्या, नवरत्ने (नऊ रत्ने) फक्त दागिन्यांसाठी वापरली जात नव्हती. अनेक राजे त्यांच्या दरबारात नऊ रत्ने ठेवत असत, ज्यात विद्वान, कवी, गायक आणि सल्लागार यांचा समावेश होता. राजदरबारात त्यांना नवरत्ने म्हणूनही ओळखले जात असे. उदाहरणार्थ, मुघल सम्राट अकबराच्या दरबारात बिरबल, तानसेन, अबू फजल, फैजी, मान सिंग, तोडरमल, मुल्ला-दो-पियाजा, अब्दुल रहीम खान-ए-खाना आणि फकीर अजियाओ-दीन यांचा समावेश होता. राजा विक्रमादित्यकडेही कवी कालिदाससारखे नवरत्न होते, जे त्यांच्या दरबारात राहायचे आणि राज्याच्या प्रशासनात त्यांना मदत करायचे.
(छायाचित्र सौजन्य: इंस्टाग्राम)
नवरत्न दागिने कसे बनवले जातात?
नवरत्न दागिन्यांची निर्मिती ही कला आणि विज्ञानाचे मिश्रण आहे. प्रत्येक रत्नाचे स्वतःचे महत्त्व असते, जे दागिने तयार करताना लक्षात घेतले जाते. शिवाय, काही रत्ने खूप कठीण असतात, जसे की हिरे, तर काही मोतीसारखे खूपच नाजूक असतात. म्हणून, दागिने तयार करताना अतिरिक्त काळजी घेणे आवश्यक आहे.
- विशेष रंगांचे मिश्रण - नवरत्न दागिन्यांमध्ये लाल, हिरवा, पिवळा, निळा आणि पांढरा अशा अनेक रंगांचे मिश्रण असते, ज्यामुळे ते खूप आकर्षक बनते.
- रत्नांची अचूक मांडणी: पारंपारिक डिझाइनमध्ये, माणिक मध्यभागी ठेवलेले असते, जे सूर्याचे प्रतीक आहे. उर्वरित आठ रत्ने त्याच्याभोवती संतुलित पॅटर्नमध्ये ठेवली जातात, जणू काही ग्रह सूर्याभोवती फिरत आहेत.
- रत्ने कापणे आणि बसवणे - काही रत्ने कठीण असतात (जसे की हिरे आणि नीलमणी), तर काही खूप मऊ असतात (जसे की मोती आणि कोरल). म्हणून, दागिने कारागीर त्यांना चिरडणे किंवा ओरखडे पडू नयेत म्हणून काळजीपूर्वक बसवतात.
- धातूची निवड - नवरत्न दागिने बहुतेक सोने किंवा चांदीपासून बनवले जातात, कारण हे धातू रत्नांची ऊर्जा चांगल्या प्रकारे वाहून नेतात.
(छायाचित्र सौजन्य: इंस्टाग्राम)
नवरत्न दागिन्यांचे महत्त्व
- ज्योतिषशास्त्रानुसार, यामुळे नकारात्मक ग्रहांचा प्रभाव कमी होतो.
- शरीर आणि मनाला संतुलन आणि सकारात्मकता देते.
- हिंदू, बौद्ध आणि जैन अशा अनेक धर्मांमध्ये हे खूप शुभ मानले जाते.
- आजच्या काळात, ते केवळ ज्योतिषशास्त्राचेच नव्हे तर फॅशन आणि शैलीचेही प्रतीक बनले आहे.
(छायाचित्र सौजन्य: इंस्टाग्राम)
नवरत्न दागिने हे फक्त दागिने नाहीत, तर ते विज्ञान, अध्यात्म, इतिहास आणि कलात्मकतेचे एक अद्वितीय मिश्रण आहे. तुम्ही ते त्याच्या ज्योतिषीय फायद्यांसाठी घालता किंवा फक्त त्याच्या सौंदर्याने आकर्षित होता, नवरत्न दागिने तुम्हाला नेहमीच खास वाटतात.